17 maart 2023
Dubravka Ugrešić (1949-2023) overleden
In haar woonplaats Amsterdam is vandaag de in het voormalige Joegoslavië geboren schrijfster Dubravka Ugrešić overleden. Toen in 1991 de burgeroorlog uitbrak in Joegoslavië had Ugrešić al een literaire en academische loopbaan opgebouwd. Ze sprak zich duidelijk uit tegen de oorlog en tegen nationalisme en werd zo doelwit van de media. Ze werd uitgemaakt voor vijand van het volk en voor heks. Na een bezoek aan de Verenigde Staten besloot Ugrešić in Nederland te blijven, waar zij het staatsburgerschap verwierf.
Ugrešić publiceerde romans en essaybundels. Voor De cultuur van leugens (1995) ontving zij de Verzetsprijs. Andere titels uit haar oeuvre zijn onder meer Ministerie van pijn (2005), Europa in Sepia (2015), De vos (2017) en Het tijdperk van de huid (2019). Het werk van Ugrešić is in meer dan dertig talen vertaald.
Naast de Verzetsprijs ontving ze onder meer de Charles Veillonprijs voor beste Europese essaybundel, de Oostenrijkse staatsprijs voor Europese literatuur, de Heinrich Mannprijs en de Neustadt International Prize for Literature. Onlangs verscheen een heruitgave van Museum van onvoorwaardelijke overgave, dat in 1997 eerst in Nederland uitkwam en pas vijf jaar later in Kroatië.
17 maart 2023
Literatuurmuseum wil verhuizen naar Utrecht
Het Literatuurmuseum/Kinderboekenmuseum en de gemeente Utrecht hebben een intentieovereenkomst getekend voor de verhuizing van dit rijksmuseum naar Utrecht. In het iconische Magazijn De Zon (zie foto), voorheen de plek van de Openbare Bibliotheek Utrecht en boekhandel Broese, hoopt het museum vanaf 2025 zijn deuren te openen voor bezoekers van alle leeftijden.
Het museum is nu nog gevestigd in Den Haag, maar moet het huidige pand binnen enkele jaren verlaten. In 2022 trok het museum meer dan 100.000 bezoekers en dit aantal hoopt men op de nieuwe locatie in het hart van Utrecht te verdubbelen. Directeur Aad Meinderts: ‘Voor onze collectie van schrijversbrieven en -portretten, handschriften en kinderboekenillustraties, en ons tentoonstellings- en activiteitenprogramma is Magazijn De Zon een ideale locatie. Ooit was het pand een warenhuis, nu wordt het een warenhuis waar je kunt dwalen tussen schrijvers en verhalen. Door de centrale ligging en de goede bereikbaarheid per trein, is Utrecht een aantrekkelijke vestigingsplaats.’
Het pand Magazijn De Zon is in 1850 gebouwd in opdracht van warenhuis V&D. Sinds 1972 is de gemeente Utrecht eigenaar. Voordat het museum er zijn deuren kan openen, moet het pand worden gerenoveerd. De Utrechtse gemeenteraad moet nog zijn goedkeuring geven over de kosten van de restauratie.
9 maart
Eus’ Boekenclub terug op televisie
Het boekenprogramma van Özcan Akyol wordt dit jaar niet alleen tijdens de Boekenweek uitgezonden, maar ook nadien. In totaal zullen zeventien afleveringen te zien zijn. De eerste vijf tijdens de Boekenweek (13-17 maart), de overige wekelijks op zondag vanaf 9 april. Een van de vaste onderdelen van het programma is een leesclub. Deze zal tijdens de Boekenweek-uitzendingen de volgende titels bespreken:
Wat je van bloed weet van Philip Huff
Schemerleven van Jaap Robben
Etty Hillesum van Judith Koelemeijer
De heks van Limbricht van Susan Smit
Swansdale van P.F. Thomése
Ook biedt het programma in de nieuwe opzet ruimte aan auteurs die bezig zijn met hun debuut en daaruit zullen voordragen.
Eus’ Boekenclub wordt uitgezonden op NPO 2, van 13-17 maart om 19.55 uur (herhaling de volgende middag om 16.25) en vanaf 9 april op zondag om 19.25 uur.
6 maart
Nominaties Libris Literatuur Prijs
Genomineerd voor de Libris Literatuur Prijs zijn de volgende zes boeken:
Donald Niedekker – Waarachtige beschrijvingen van de permafrost
Anjet Daanje – Het lied van ooievaar en dromedaris
Oek de Jong – Man zonder rijbewijs
Yves Petry – Overal zit mens
Peter Zantingh – Tussentijds
Peter Terrin – De gebeurtenis
De roman van Peter Zantingh staat centraal in het leesclubdossier van Boekenpost 183 (januari/februari 2023).
Anjet Daanje vertelde over haar door Emily Brontë geïnspireerde roman in Boek & Lezer van juli/augustus 2022. Dat is het gecombineerde zomernummer van Boekenpost en Boekblad.
Alles over de Libris Literatuur Prijs.
12 januari
Het Boekenweekgeschenk van dit jaar is geschreven door Lize Spit en het Boekenweekessay door Raoul de Jong, zo werd al eerder bekend. Nu weten we ook hoe deze uitgaven eruit gaan zien. Het geschenk van Lize Spit heet De eerlijke vinder. Je krijgt het tijdens de Boekenweek (11-19 maart) bij een aanschaf van minimaal € 15 aan Nederlandstalige boeken. De CPNB belooft ‘een meeslepend verhaal over vriendschap, solidariteit en het belang van rituelen’.
Raoul de Jong schreef Boto Banja; of het geheime genootschap der dansende dichters, een essay dat aansluit bij het Boekenweekthema ‘de pluriformiteit van onze identiteit’. Dit thema is gevat in het motto van de Boekenweek: ‘Ik ben alles’.
10 januari
In het Antwerpse museum Plantin-Moretus is op 9 januari het nieuwste Suske & Wiske-album gepresenteerd. Dat draagt de titel De geplaagde Plantijn en brengt het duo, uiteraard samen met tante Sidonia en Lambik, naar het Antwerpen van de zestiende eeuw, de tijd van de beroemde drukker Christoffel Plantijn.
De titel van het album verwijst onder meer naar de woelige periode waarin Plantijn zich een weg naar de top baande. De drukker zocht steeds naar een evenwicht tussen twistende protestanten en katholieken in die tijd, en had klanten aan beide zijden. Het destijds gloednieuwe medium van het gedrukte boek werd door Plantijn en zijn drukkerij Officina Plantiniana gebruikt om zowel klassieke als nieuwe werken en ideeën te verspreiden in de hele westerse wereld.
In het museum is een tijdelijke tentoonstelling te zien waarop wordt uitgelegd hoe een stripverhaal wordt gemaakt. Die expositie is digitaal te bekijken via de website Stripspeciaalzaak. In de week van 18 tot en met 26 februari staat museum Plantin-Moretus in het teken van het nieuwe album, met op 22 februari een Suske & Wiske-dag.
4 januari
Fay Weldon overleden
Op 91-jarige leeftijd overleed de Britse schrijfster Fay Weldon, in 1931 geboren als Franklin Birkinshaw. Gedurende een periode van ruim vijftig jaar publiceerde ze een groot aantal luchtige en vaak komische romans. Haar verhalen zijn een soort moderne sprookjes over goed en kwaad, waarin de vrouwelijke personages vaker wel dan niet venijnige, feeksachtige trekjes vertonen.
Grote bekendheid kreeg ze onder meer met The life and loves of a she-devil, dat werd verfilmd en bewerkt tot een tv-serie. In dit verhaal neemt een vrouw wraak op haar overspelige echtgenoot door zijn carrière te ruïneren, zijn minnares om het leven te brengen en zich door een plastisch chirurg om te laten bouwen tot het evenbeeld van haar rivale. Een van haar laatste boeken borduurde voort op dit succes: in 2017 verscheen de roman Death of a she-devil.
Haar feministisch getinte boeken waren zeer populair, hoewel niet iedereen van Weldons radicale opvattingen gecharmeerd was. In een interview met het tijdschrift BoekDelen zei ze daarover in 2009: ‘Mannen vonden het bedreigend: ik probeerde de status quo te verstoren, het systeem op zijn kop te zetten. Vrouwen reageerden vaak net zo vijandig, omdat ik suggereerde dat het leven dat vrouwen leidden, een leven van opoffering aan man en kinderen, in zekere zin tijdverspilling was. Zelfs de vrouwenbeweging was niet blij met mijn werk, omdat ik de officiële partijlijn niet volgde. Eerlijk gezegd wist ik nooit precies wat die officiële lijn was…’
Een uitgebreide (Engelstalige) necrologie is te vinden bij de BBC.
30 december
Handboekbinders aan de slag met actieboek Nederland Leest
De editie 2022 van de jaarlijkse campagne Nederland Leest krijgt een staartje: tijdens de Boekambachtbeurs in Leiden begin november, is het actieboek Mevrouw mijn moeder van Yvonne Keuls in katernen uitgedeeld aan bezoekers. Handboekbinders gaan aan de slag om daarvan een mooi boek te maken. De resultaten zullen tentoongesteld worden in de centrale van de Openbare Bibliotheek Amsterdam, ergens in de periode tussen maart en juni. Wie nog mee wil doen kan de katernen bestellen bij Stichting Handboekbinden.
21 december
Tijs Goldschmidt bekroond met P.C. Hooft-prijs
De P.C. Hooft-prijs 2023, bestemd voor beschouwend proza, is toegekend aan schrijver en gedragsbioloog Tijs Goldschmidt (1953).
In de verantwoording van de toekenning schrijft de jury: ‘Hij schrijft nooit zomaar een populair-wetenschappelijke verhandeling, hij bedrijft literatuur. Hij formuleert elegant en bedachtzaam, is een meester van de lichte ironie en zijn formuleringen zijn helder belijnd, zichtbaar zorgvuldig gecomponeerd en van een soepele talige muzikaliteit. Als essayist is hij een verteller die weet dat de inhoud en vorm hand in hand gaan en hij is een meester in het verschuiven van accenten, het leggen van onverwachte relaties en het opkloppen van sleetse verbanden.’
Goldschmidt werd bekend met zijn in 1995 verschenen Darwins hofvijver, dat werd genomineerd voor de AKO Literatuurprijs. Zijn meest recente boek, Wolven op het ruiterpad, werd in oktober 2022 bekroond met de Jan Wolkers Prijs voor het beste natuurboek.
