22 september 2023
Twee debuten op shortlist Booker Prize
Twee Ierse, twee Amerikaanse, een Canadese en een Engelse auteur hebben de shortlist gehaald voor de Booker Prize van dit jaar. Genomineerd zijn de Ieren Paul Lynch met Prophet Song en Paul Murray met The Bee Sting, de Canadese Sarah Bernstein met Study for Obedience, de Britse debutante Chetna Maroo met Western Line, de Amerikaan Paul Harding met This Other Eden en zijn debuterende landgenoot Jonathan Escoffery met If I Survive You.
De roman van Harding verschijnt op 3 oktober bij Querido in vertaling onder de titel Dit andere paradijs.
Op 26 november wordt de winnaar bekendgemaakt.
17 september 2023
Boekverfilmingen op het Nederlands Film Festival
Tijdens het Nederlands Film Festival dat van 22 tot en met 29 september in Utrecht wordt gehouden, zijn enkele nieuwe boekverfilmingen te zien. Van Vlaamse makelij zijn Het smelt, naar het debuut van Lize Spit, en WIL, naar de roman van Jeroen Olyslaegers.
Bekijk op YouTube de trailers van respectievelijk Het smelt en WIL.
A Letter From Helga is een IJslandse film, gebaseerd op de roman van Bergsveinn Birgisson die bij ons is verschenen onder de titel Antwoord aan Helga. Deze is op het festival te zien omdat er diverse Nederlanders aan hebben meegewerkt.
Het festival wordt afgesloten met de verfilming van Jaap Robbens roman Zomervacht (trailer).
12 september 2023
Dichter des Vaderlands op tournee met 1000 dichters
Op zondag 24 september wordt Babs Gons in Utrecht geïnstalleerd als Dichter des Vaderlands. Dat is tevens het startsein voor een twee weken durende tournee van Gons door Nederland en Vlaanderen, samen met 1000 andere dichters. De poëziekaravaan ‘1000 Dichters’ verplaatst zich elke dag per tourbus naar een andere stad, om op 7 oktober weer terug te komen in Utrecht. Daar vindt dan de 40ste editie van De Nacht van de Poëzie plaats.
De afgelopen maanden hebben meer dan 1000 dichters uit het hele land zich opgegeven. De jongste deelnemer is 10, de oudste 86 en er wordt voorgelezen in twintig verschillende talen en dialecten, naast het Nederlands in o.a. het Hebreeuws, Arabisch, Turks, Italiaans, het Heëlesj, Venloos, Walchers en het Westerkwartiers. Bij elke tourdag zijn er ook voordrachten van dichters die in het verleden op De Nacht van de Poëzie stonden, zoals Vrouwkje Tuinman, Anne Vegter, Ted van Lieshout, Ingmar Heytze en Lévi Weemoedt.
Muzikale en theatrale entr’actes worden verzorgd door onder meer Broeder Dieleman, Meindert Talma, Pete Wu, Esohe Weyden, Kush Band, Robin Scherpen, Gerson Main en Ma’MaQueen. In veel steden zijn buitengewone dichters (mensen met een verstandelijke beperking en niet aangeboren hersenletsel) en ambassadeurs via Special Arts van de partij.
1000 Dichters, de Nacht van de Poëzie on tour is te zien in Utrecht, Haarlem, Almere, Meppel, Zwolle, Harlingen, Groningen, Eindhoven, Arnhem, Maastricht, Middelburg, Antwerpen en Rotterdam. Alle optredens zijn gratis toegankelijk en bovendien online per livestream te volgen via de 1000 Dichters pagina van het Internationaal Literatuur Festival Utrecht (ILFU)
5 september 2023
Europese Literatuurprijs voor Claire-Louise Bennett en vertalers Karina van Santen en Martine Vosmaer
De Europese Literatuurprijs (ELP), een bekroning voor de beste hedendaagse roman die het voorgaande jaar in Nederlandse vertaling is verschenen, is toegekend aan de in Ierland wonende Claire-Louise Bennett voor haar roman Kassa 19 (Checkout 19). Haar Nederlandse vertalers Karina van Santen en Martine Vosmaer delen in de eer en het prijzengeld. Dit vertalersduo is daarmee voor de tweede keer winnaar van de ELP, na de bekroning van de roman Lente van Ali Smith in 2020.4 september 2023
Expositie Foto’s uit Sunny Home
Maarten Biesheuvel schreef in 1983 het beroemde verhaal ‘Reis door mijn kamer’. Daarin schrijft hij: “Ik zal u door mijn kamer laten reizen tot het u duizelt! Ik zal u mijn kamer beschrijven precies zoals hij is, opdat mensen over duizend jaar weten hoe een kamer anno 1983 in Leiden, Nederland, eruitzag.”4 september 2023
Forugh Karimi wint Hebban Debuutprijs
De moeders van Mahipar van Forugh Karimi (verschenen bij Meridiaan Uitgevers), is gisteravond bekroond met de Hebban Debuutprijs 2023. Dit gebeurde tijdens het Debutantenbal in Sociëteit De Kring in Amsterdam. Forugh Karimi kreeg de prijs en een cheque van 2500 euro uit handen van Maarten Kooijman (links op de foto), directeur van hoofdsponsor leesbrillenmerk Looplabb. De jury, voorgezeten door Marjolein Hordijk van Bibliotheek Nijmegen (rechts), typeert dit debuut als volgt: ‘een schrijnend en genuanceerd beeld van de eenzaamheid en machteloosheid van vluchtelingen. Karimi verdient een groot lezerspubliek, zij prikkelt de lezer met een wrang, maar liefdevol familieverhaal.’
8 augustus 2023
TikTok start boekenclub in Nederland
Er is inmiddels al veel over gezegd en geschreven: het medium TikTok genereert veel aandacht voor boeken bij met name jonge lezers/lezeressen. Van januari tot half juli werden er meer dan 60.000 video;s met de hashtag #BookTok geplaatst door Nederlandse gebruikers, die bij elkaar meer dan 460 miljoen weergaven genereerden. Dat is een toename van 25 procent ten opzichte van deze periode vorig jaar.
Een volgende stap voor TikTok in Nederland is de start van een eigen boekenclub. Op 24 augustus is de eerste bespreking tijdens een livestream die voor iedere belangstellende te volgen is. Die bijeenkomst is gewijd aan de titel Museumnacht van Chinouk Thijssen, verschenen bij Clavis.
Drie ‘TikTokkers’ met een groot aantal volgers (Melissa, Daniella en Paula) fungeren als ‘host’ en bespreken om de beurt maandelijks een titel, na eerst twee boeken te hebben voorgesteld waarover de volgers dan kunnen stemmen. De hosts maken over het gekozen boek een aantal video’s, voorafgaand aan de bespreking. De boekenclub is op TikTok te vinden via #BookClub.
Uiteraard wil TikTok zelf ook profiteren van de aandacht voor boeken die het genereert. Moederbedrijf ByteDance werkt aan de oprichting van een Engelstalige uitgeverij: 8th Note Press, die zich volgens berichtgeving in The New York Times focust op digital only e-boeken. De uitgeverij zou vooral auteurs acquireren die tot nu toe in eigen beheer uitgeven, maar ‘verleid’ worden door de mogelijkheden voor marketing en pr die het bedrijf biedt.
29 juli 2023
Martin Walser overleden
Op 96-jarige leeftijd overleed gisteren de Duitse auteur Martin Walser. Hij werd op 24 maart 1927 geboren in Wasserburg am Bodensee. Zijn studie aan de universiteit van Tübingen rondde hij af met een proefschrift over Franz Kafka.
Een kort verhaal van Walser werd al in 1955 onderscheiden met de prijs van de beroemde Gruppe ’47. Zijn eerste roman, Ehen in Philippsburg, verscheen in 1957 en werd in 1960 vertaald. In 1960 volgde Halbzeit, de eerste van drie grote romans rond Anselm Kristlein die zich ook in Das Einhorn (1966) en Der Sturz (1973) aanpast aan hetgeen de welvaartsmaatschappij eist.
Walsers hoofdpersonen worstelen vaak met die maatschappij. Ze kampen met problemen als werkloosheid, vastgelopen carrières, stress en de uitwerking van die zaken op huwelijks- en gezinsleven. Ze hebben door hard te werken een zekere positie weten te bereiken, maar zien geen perspectief meer voor veranderingen. Ze worden op de huid gezeten door een chef of door een jongere collega voorbijgestreefd en van hun plaats verdrongen. Het zijn twijfelaars,zonder initiatief, die slechts in innerlijke monologen het conflict aangaan en zichzelf daarin van het feit overtuigen dat ze beschamende situaties glansrijk hebben doorstaan.
Wie de korte inhoudsomschrijving leest op de Nederlandse Wikipedia-pagina over Walser ziet die thematiek terugkeren bij titels als Jenseits der Liebe (1976), het tweeluik Ein fliehendes Pferd (1978) en Brandung (1985), Seelenarbeit (1979) en Das Schwanenhaus (1980). Het naoorlogse Duitsland en de tweedeling daarin staan centraal in de novelle Dorle und Wolf (1987) en de roman Die Verteidigung der Kindheit (1991).
Tot op hoge leeftijd publiceerde Walser regelmatig nieuw werk in diverse genres. Voor zijn oeuvre kreeg hij tientallen literaire prijzen, waaronder in 1998 de Friedenspreis des deutschen Buchhandels en in 2015 de Internationaler Friedrich-Nietzsche-Preis. De meest recente Nederlandse vertalingen van zijn werk verschenen tussen 1999 en 2010 bij uitgeverij De Geus.
Martin Walser in 2010. Foto Elke Wetzig/CC-BY-SA
27 juli 2023
Ontmoetingsdag literaire genootschappen in Antwerpen
Tientallen stichtingen en verenigingen spannen zich in om het werk van en de aandacht voor schrijvers levend te houden. Maar het vraagt wel steeds meer creativiteit en inspanning om te overleven. Deze genootschappen staan vaak voor dezelfde problemen, zoals het vergroten van de naamsbekendheid en het bereiken van nieuwe generaties lezers. In Boekenpost 183 (januari/februari van dit jaar) stond al een groot artikel over dit onderwerp.
Op initiatief van Mari de Kort, bestuurslid van het Louis Paul Boon Genootschap, is er op 27 oktober een ontmoetingsdag voor literaire genootschappen. Meer dan veertig organisaties zijn aanwezig op deze dag in het Letterenhuis. Onder de noemer ‘Onze Klassieken leven’ gaan zij met elkaar op zoek naar nieuwe vormen van samenwerking en ideeën voor het vergroten van hun ledenaantal.
Tijdens deze dag wordt de roman Het genootschap van Wim Huijser gepresenteerd, waarin Maarten Koning, het alter ego van J.J. Voskuil, het verzoek krijgt om het erelidmaatschap van het Voskuil Genootschap te aanvaarden. Wat in vriendschap lijkt te zijn ontsproten, krijgt al gauw te lijden onder naijver en verraad.
Burgemeester Bart De Wever van Antwerpen opent de dag. Een overzicht van het programma is te vinden op de website Neerlandistiek. Aanmelden kan tot en met 31 juli via het mailadres mhdekort@yahoo.de.
22 juli 2023
Literair wandelen door Groet
In het kader van het Eldorado Zomerpodium organiseert Kees de Bakker van Uitgeverij Conserve een literaire wandeling door Groet in het Noord-Hollandse duingebied op de zondagen 23 en 30 juli en 6 en 13 augustus. Een traditie inmiddels, gestart in 2015 en alleen onderbroken in coronatijd in 2020 en 2021.
De natuurrijke omgeving van Schoorl en Groet (beide behorend tot de gemeente Bergen) is al jarenlang een inspiratiebron voor schrijvers. Zo schreef Nicolaas Beets in 1840 het verhaal ‘Teun de Jager’ dat gesitueerd is in Bergen en Schoorl. In 2024 wordt een beeld van het personage Teun de Jager geplaatst aan de voet van het Klimduin in Schoorl en wordt een naar hem genoemde wandelroute in gebruik genomen.
Het fonds van Uitgeverij Conserve getuigt van de inspiratie die de streek bood aan schrijvers met titels als Hier is het paradijs niet verloren – Schrijvers over Bergen aan Zee – Van Gorter tot Van Dis; Hier schijnt de zon – Schrijvers over Schoorl, Groet en Camperduin – Van Bernlef tot Reve en Hier ligt zon, zee en zand – Schrijvers over Bergen en Schoorl – Van Nicolaas Beets tot Adriaan van Dis, samengesteld door De Bakker.
De wandelingen, onder leiding van Kees de Bakker, vertrekken op de genoemde zondagen vanaf camping Eldorado in Groet om 11 uur en duren tot circa 13 uur. De kosten voor deelname zijn 20 euro, voor dat bedrag krijgt men tevens een boek naar keuze uit de Hier is… serie en enkele andere titels uit het Conserve-fonds. Aanmelden kan via info@conserve.nl of telefonisch via via 072-509 3693 of via WhatsApp (06-2082188).
15 juli 2023
Marga Minco overleden
Op maandag 10 juli is Marga Minco op 103-jarige leeftijd overleden, zo werd gisteren (14 juli) bekendgemaakt nadat de uitvaart in besloten kring had plaatsgevonden. De overlijdensadvertentie die verscheen, illustreerde nog eens het grote drama in haar leven: naast haar twee dochters stonden er haar in de concentratiekampen omgekomen ouders, broer, zus, zwager en schoonzus in vermeld, met hun geboorte- en sterfdata. De schrijfster zal in ’t Ginneken, haar geboorteplaats en nu deel van Breda, worden geëerd met een lichtkunstwerk van Tamar Frank op een naar haar vernoemd plein.
Een fluisterende kroniek
‘Ik had altijd gedacht dat er met ons niets zou gebeuren. Ik kon me dan ook eerst niet voorstellen dat het waar was. Toen die morgen het telegram uit Amsterdam kwam, was mijn eerste gedachte: iemand moet zich vergist hebben. Maar dat was niet zo.’
Zo begint het zesde hoofdstuk van Minco’s wereldberoemd geworden debuut Het bittere kruid (1957), dat de titel ‘Het gebeurde’ heeft. De dreiging die je als lezer al vijf hoofdstukken voelt, wordt dan concreet: bij een van de eerste razzia’s in Amsterdam zijn de zus en zwager van de ik-figuur opgepakt. Die ik-figuur mag in dit geval wel op een lijn gesteld worden met de auteur, die als enige van haar familie de jodenvervolging overleefde. Het betekent overigens niet dat alles in het boek letterlijk zo gebeurd is: Minco publiceerde haar ‘kleine kroniek’ pas twaalf jaar na de oorlog, nadat ze een vorm en stijl had gevonden om haar herinneringen gestalte te geven.
‘Marga Minco bewijst weer eens, voor wie het nog niet weten mocht, dat kleine woorden groot kunnen zijn.’ Zo besloot de destijds bekende criticus J. Greshoff in 1957 zijn bespreking van Het bittere kruid in de krant Het Vaderland. En de recensent van de Nieuwe Rotterdamsche Courant sprak van een ‘over het verdriet alleen maar fluisterende kroniek’.
Marga Minco bij de uitreiking van de Vijverbergprijs op 1 december 1958 in gezelschap van onder anderen Victor E. van Vriesland en burgemeester Kolfschoten van Den Haag.
Foto Joop van Bilsen. Nationaal Archief/Anefo.
‘Het is mijn thema’
‘Ik kom altijd weer op die periode ‘40-’45 terug, ik wil het vaak niet, maar die jaren hebben mij het hevigst aangegrepen.’
Marga Minco werd op 31 maart 1920 geboren. Haar ouders gaven haar de voornaam Sara, maar ze werd vaak Selma genoemd. De naam Marga was een van haar schuilnamen toen ze in de Tweede Wereldoorlog moest onderduiken en die voornaam is ze als schrijfster blijven gebruiken. Begin 1938 ging Minco werken bij de Bredasche Courant, maar kort na het begin van de oorlog werd ze ontslagen, omdat ze joods was. Ze had toen al de journalist en schrijver Bert Voeten leren kennen, met wie ze in 1944 in Amsterdam ging wonen. Ze kregen samen twee dochters.
Begin jaren vijftig schreef Minco verhalen voor onder andere Het Parool en het satirisch tijdschrift Mandril. In 1955 begon ze aan wat uiteindelijk Het bittere kruid zou worden, nog steeds haar meest succesvolle boek. Ze kreeg er de Vijverbergprijs 1958 voor.
Bekende titels van latere boeken zijn de roman Een leeg huis (1966), de novellen De val (1983) en De glazen brug (in 1986 verschenen als Boekenweekgeschenk) en de roman Nagelaten dagen (1997). In 2015 verscheen een keuze uit haar werk onder de titel Na de sterren, waarin ook de verhalen voor kinderen vertegenwoordigd waren die ze schreef in de jaren zestig en waarin het haar wel lukte om weg te blijven bij de oorlog.
Invoelbaar en voorstelbaar
Op 11 december 2018 kreeg Minco voor haar hele oeuvre de P.C. Hooft-prijs 2019 toegekend. De jury stelde in haar verantwoording dat Marga Minco door Het bittere kruid de Nederlandse stem is geworden in de Europese oorlogsliteratuur. De jury oordeelt ook: ‘De romans en verhalen van Marga Minco geven vorm aan existentiële ervaringen als angst, schuldgevoel, eenzaamheid en een diep maar nauwelijks te verwoorden verlangen naar geborgenheid. Zonder te psychologiseren, zonder pathetiek of pretentie, maakt zij een ondoorgrondelijke werkelijkheid invoelbaar en voorstelbaar.’
Vanwege Minco’s hoge leeftijd vond er geen openbare uitreiking van de prijs plaats, maar kreeg ze deze thuis, in besloten kring, op 18 januari 2019. Zes weken later, op 1 maart, verscheen in NRC Handelsblad nog een (schriftelijk afgenomen) interview dat ze naar aanleiding van de prijs had toegestaan. Op de vraag wat ze ervan vond dat ze de P.C. Hooft-prijs had gekregen, antwoordde de schrijfster: ‘Heel vanzelfsprekend. Ik zit zo lang in het vak, dan mag ik wel eens geprezen worden.’
13 juli 2023
Couperusjaar in het Literatuurmuseum
Het Literatuurmuseum in Den Haag beheert de literaire nalatenschap van Louis Couperus. In dit Couperusjaar wordt uiteraard aandacht besteed aan het werk van de schrijver die honderd jaar geleden, op 16 juli 1923, overleed.
Op zijn sterfdag opent zondag een tentoonstelling in het museum, waarop onder meer het handschrift van De stille kracht te zien is. Dit najaar volgt een grote online expositie. In het online ‘LiteratuurLab’ verschijnt maandelijks een artikel waarin een hedendaagse auteur schrijft over een aspect van het werk van Couperus. Er verschenen al bijdragen van onder anderen Christiaan Weijts, Anne den Dool en Philip Huff.
9 juli 2023
Nijmegen in de letteren in romans en wandelgids
Hubert Bruls, burgemeester van Nijmegen, is een literatuurliefhebber. Hij beschouwt literatuur als een originele en effectieve manier om de stad te promoten, schreef Wim Huijser in het mei/juni-nummer van Boekenpost in zijn artikel over de romans die sinds 2015 in opdracht van de gemeente zijn verschenen. Volgens de burgemeester kan literatuur ‘de ziel van de stad vastleggen’, waarmee het ‘een waardevaste vorm van citymarketing is’. De gemeente Nijmegen stelt een subsidie voor het schrijven beschikbaar van € 30.000 per boek, maar laat schrijvers artistiek volledig de vrije hand, aldus Bruls: ‘Ze hoeven niet op te schrijven hoe mooi of geweldig Nijmegen is. Integendeel. Je wilt juist contrast. Literatuur is er om te schuren en om kritische vragen te stellen.’
Thomas Verbogt, Tessa de Loo en Jaap Robben samen met burgemeester Bruls van Nijmegen bij een presentatie van de stadsromans.
Foto: Gemeente Nijmegen.
De reeks stadsromans begon met De ochtendgave van A.F.Th. van der Heijden, nadien volgden Maak het mooi (2022) van Thomas Verbogt, Schemerleven (2022) van Jaap Robben en De stad in je hoofd (2023) van Tessa de Loo. Deze week werd bekend dat Annemarie Haverkamp de vijfde auteur is die een ‘Nijmeegse roman’ gaat schrijven. Zij debuteerde als romanschrijver in 2019 met De achtste dag (bekroond met de Bronzen Uil en de Anton Wachter prijs) en publiceerde in 2020 Het boek van Job, door NPO Radio 1 bekroond als beste non-fictieboek. Haar Nijmeegse roman moet in het najaar van 2025 klaar zijn en verschijnen bij Thomas Rap.
Nijmeegs Luiletterland
Literaire locaties van Nijmegen staan centraal in de wandelgids Nijmeegs Luiletterland van Wim Huijser die deze week verschijnt bij uitgeverij Kontrast. Samen met routemaker Rob Wolfs ontwierp hij wandelroutes door Nijmegen en omgeving die 27 literaire locaties aandoen. Uiteraard ontbreekt de figuur van Mariken van Nieumeghen niet, maar ook werk van Nescio, Nicolaas Beets, Jacob van Lennep, Godfried Bomans, Frans Kellendonk en Koos van Zomeren is vertegenwoordigd, om maar enkele namen te noemen.
Donderdagmiddag 13 juli neemt burgemeester Bruls het eerste exemplaar in ontvangst tijdens een bijeenkomst bij een van de locaties: monument De Schommel aan het Raadhuishof, dat herinnert aan het Amerikaanse ‘vergissingsbombardement’ van 22 februari 1944 dat onder andere in de stadsroman van Tessa de Loo een rol speelt
5 juli 2023
Pascal Mercier overleden
Op 27 juni is de Zwitserse auteur Pascal Mercier overleden, zo maakte zijn Nederlandse uitgever Wereldbibliotheek vandaag bekend. Hij kreeg in Nederland vooral grote bekendheid met zijn roman Nachttrein naar Lissabon (2006) die bij lezers en leesclubs zeer populair werd. De verkoopcijfers waren zo hoog dat de roman hem een Gouden Boek opleverde. Pascal Mercier was de schrijversnaam die filosoof Peter Bieri (Bern, 1944) gebruikte om in de literatuur antwoorden te vinden op vragen die hij zich als filosoof stelde.
In een interview met leesclubtijdschrift BoekDelen antwoordde hij in 2009 op de vraag naar de verschillen tussen het schrijven van literatuur en het schrijven van een filosofische tekst:
‘Het voornaamste verschil is het abstractieniveau. In de filosofie onderzoek je conceptuele inhouden en de conceptuele verbanden tussen de begrippen waarmee we onze ervaringen organiseren. Begrippen zoals waarheid, kennis, rechtvaardigheid, betekenis enzovoort. Dat is een heel abstracte analyse, je spreekt niet over specifieke ervaringen of specifieke mensen, maar over de basale structuur van onze ervaringen, over ervaringen in het algemeen.
Literatuur verschilt daar volkomen van. Om te beginnen is het fictie, de plot en de personages zijn verzonnen. Je houdt je bezig met specifieke personages en je gebruikt natuurlijk wel concepten, maar je analyseert ze niet. Dat is een cruciaal verschil. Bovendien heb je te maken met kwesties als vertelperspectief, stijl en woordkeus, het ritme van de tekst. Al die dingen spelen amper een rol in een filosofische tekst, tenminste niet op het eerste gezicht.’
Naast Nachttrein naar Lissabon verschenen onder andere de romans Perlmann’s zwijgen, De pianostemmer en Lea. Onder de naam Peter Bieri verschenen Het handwerk van de vrijheid en Een manier van leven.
Foto Isolde Ohlbaum
5 juli 2023
Programma lezingenreeks Spraakmakende Boeken 2023-2024
In september gaat de dertigste jaargang van start van Spraakmakende Boeken, een serie van zeven lezingen door vooraanstaande specialisten die telkens een literair werk bespreken dat op het moment sterk in de belangstelling staat. Deze lezingen worden aangeboden door de Faculteit Letteren van de Rijksuniversiteit Groningen en zijn voor iedereen vrij toegankelijk. Zoals inmiddels traditie worden de lezingen ook gegeven in de bibliotheek van Leeuwarden.
De boeken die voor deze jaargang zijn uitgekozen zijn in volgorde van bespreking:
Anjet Daanje – Het lied van ooievaar en dromedaris
Serhi Zjadan – Het internaat
Mohamed Mbougar Sarr – De diepst verborgen herinnering van de mens
Ian McEwan – Lessen
Donald Niedekker – Waarachtige beschrijvingen uit de permafrost
Louis-Ferdinand Céline – Reis naar het einde van de nacht
Sacha Bronwasser – Luister
5 juli 2023
Vereniging van Antwerpse Bibliofielen sluit zich aan bij Tiele-Stichting
De Vereniging van Antwerpse Bibliofielen (VABib) sluit zich per augustus dit jaar aan bij de Tiele-Stichting. De VABib is hiermee de eerste Vlaamse organisatie die onderdeel wordt van dit samenwerkingsverband voor boekwetenschap.
Met circa 200 persoonlijke leden en 100 institutionele is VABib)de grootste vereniging van boekverzamelaars, -wetenschappers, -uitgevers en -handelaars van België. Sinds de oprichting in 1877 is het doel van de vereniging kennisoverdracht, het bevorderen van contacten tussen bibliofielen en opleiding over het gedrukte woord en beeld. Ze organiseert fysieke en online lezingen, zowel als bezoeken aan expo’s of bij leden thuis. Via haar website informeert ze over evenementen en publicaties. De VABib is daarnaast uitgever van het boekhistorisch tijdschrift De Gulden Passer.
De Tiele-Stichting stimuleert al meer dan 65 jaar reflectie op de plaats van boeken en lezen in onze maatschappij, in verleden, heden en toekomst. Ze bevordert de wetenschappelijke studie van het boek met onder meer een fellowshipprogramma, de uitgave van wetenschappelijke studies en het organiseren van congressen en lezingen.
2 juli 2023
Boekenmarkten in Elspeet en Bredevoort
28 juni 2023
Constantijn Huygens-prijs voor Anjet Daanje
De Constantijn Huygens-prijs van dit jaar, een van de Haagse literatuurprijzen, is toegekend aan Anjet Daanje. Met deze oeuvreprijs wordt ook het eerdere werk van de Groningse schrijfster bekroond, nadat ze met haar laatste twee romans, De herinnerde soldaat en Het lied van ooievaar en dromedaris, grote bekendheid kreeg.
Volgens de jury heeft zij sinds haar debuut (Pianomuziek in de regen, 1993) een ‘eigenzinnig oeuvre’ opgebouwd van ‘overweldigende kracht’ dat ‘wat betreft spanwijdte en verteldrift zijn gelijke niet kent’.
De uitreiking van de prijs, waaraan een bedrag van 12.000 euro is verbonden, vindt plaats tijdens het literatuurfestival Writers Unlimited in Den Haag op 21 januari 2024.
De twee recente succesromans van Anjet Daanje zijn verschenen bij uitgeverij Passage in Groningen, ouder werk wordt opnieuw uitgebracht door uitgeverij Pluim.
Foto Henk Veenstra
25 juni 2023
Nominaties voor de Hebban Debuutprijs
Vijf boeken zijn genomineerd voor de Hebban Debuutprijs 2023. Deze shortlist werd vastgesteld door een lezersjury van ruim honderd leden van Hebban. Een vakjury gaat uit de shortlist de winnaar kiezen. Deze wordt op 1 september bekendgemaakt tijdens het Debutantenbal.
De genomineerde auteurs en hun boeken zijn:
De beesten van Gijs Wilbrink (Thomas Rap)
De moeders van Mahipar van Forugh Karimi (Meridiaan Uitgevers)
De tijdontkenner van Ilse Ceulemans (Manteau)
Het wit tussen de regels van Barbara van der Kruk (Prometheus)
Land van echo’s van Mark H. Stokmans (Ambo|Anthos)
Mark H. Stokmans won eerder voor zijn roman al de Boekhandelsprijs van dit jaar. In Boekenpost nummer 184 (maart/april) vertelde hij over het schrijven van zijn debuut.
Debutantenbal
De prijsuitreiking van de Hebban Debuutprijs vindt plaats op vrijdagavond 1 september tijdens het Debutantenbal in sociëteit De Kring in Amsterdam. Deze avond voor (beginnende) schrijvers en lezers is een gezamenlijk initiatief van Schrijfacademie Editio, Lezersplatform Hebban, Stichting Literaire Activiteiten Amsterdam, CPNB en Sociëteit De Kring.
Tijdens deze avond worden nog twee prijzen uitgereikt voor ongepubliceerd werk van beginnende auteurs, te weten de Editio Debutantenschrijfwedstrijd en de door Hebban ingestelde Renate Dorrestein Prijs voor literaire verhalen.
Op het Debutantenbal kunnen bezoekers daarnaast onder andere ‘speeddaten’ met boekenvakkers en eigen werk ten gehore brengen.
22 juni 2023
Leesclubfeest in Emmen
De Stichting Literatuurclubs Drenthe organiseert voor het tweede jaar een Leesclubfeest. Dat vindt plaats op 24 september in de bibliotheek van Emmen.
Op het programma staan onder andere zes leesclubs rond respectievelijk Lucifer van Vondel, Doe het toch maar van Babs Gons, Mrs Dalloway van Virginia Woolf, De tijgerkat van Giuseppe Tomaso di Lampedusa, De mannen van Maria van Anneloes Timmerije en Het snoephuis van Jennifer Egan.
Na deze parallelsessies is er een plenair programma met onder andere een lezing door Barbara Stok over haar ‘graphic novel’ De filosoof, de hond en de bruiloft, een proef met een digitale leesclub en een literaire quiz.
Het evenement is ook toegankelijk voor wie geen lid is van de Stichting Literatuurclubs Drenthe, er is nog een beperkt aantal plaatsen beschikbaar.
20 juni 2023
Zomerlezen: verhalenbundel cadeau van de boekhandel
Voor het tweede jaar geeft de boekhandel in het kader van de campagne Zomerlezen een verhalenbundel cadeau aan wie voor minimiaal € 15 aan boeken koopt.
Actrice en schrijfster Anna Drijver selecteerde verhalen van Mensje van Keulen, Joseph Roth, Renée van Marissing, Sanneke van Hassel, Maria Dermoût, Vamba Sherif, Marente de Moor en Roos van Rijswijk voor de uitgave Zomeravond.
De campagne Zomerlezen is bedoeld om mensen te stimuleren om een boek te pakken in de zomerperiode als velen tijd hebben om te lezen.
Het geschenkboek is in de deelnemende boekhandels verkrijgbaar van 21 juni tot en met 2 juli, zolang de voorraad strekt. Op de website Zomerlezen zijn meer zomerse leestips te vinden.
16 juni 2023
Schwob Zomeractie presenteert zeven ‘vergeten klassiekers’
Vier keer per jaar presenteert Schwob, een initiatief van het Nederlands Letterenfonds in samenwerking met diverse uitgeverijen en boekhandels, een selectie van titels uit de wereldliteratuur die niet eerder in het Nederlands zijn vertaald of al lang niet meer verkrijgbaar zijn. Deze week is de zomeractie 2023 gestart en daarin staan onderstaande zeven titels centraal:
Zij van Kay Dick vertaling Lisette Graswinckel. Orlando Uitgevers.
Malacqua van Nicola Pugliese | vertaling Annemart Pilon | Uitgeverij Van Oorschot.
De onvermijdelijkheid van geweld van Yambo Ouologuem | vertaling Martine Woudt & Gertrud Maes | Uitgeverij Jurgen Maas.
Een vrouw rent over een berg van Yuko Tsushima | vertaling Jacques Westerhoven | Uitgeverij De Bezige Bij.
Claudine op school van Colette | vertaling Gerda Baardman | Uitgeverij Van Maaskant Haun.
Picknick bij Hanging Rock van Joan Lindsay | vertaling Rob van der Veer | Uitgeverij Mozaïek.
De betovering van april van Elizabeth von Arnim |vertaling Kathleen Rutten | Uitgeverij Signatuur.
Diverse boekhandels organiseren de komende maanden activiteiten rond een of meer van deze titels. Zo is er op 16 juli een Schwob-leesclub rond Picknick bij Hanging Rock bij antiquariaat Colette in Den Haag, geleid door ‘Boekencurator’ Corina Maduro. Inschrijven kan hier.
De naam Schwob verwijst naar de Franse auteur en vertaler Marcel Schwob, een spil in het literaire leven van zijn tijd die buitenlandse schrijvers in eigen land introduceerde.
Meer over Schwob en de geselecteerde titels.
15 juni 2023
Vier nominaties voor de Europese Literatuurprijs
Voor de dertiende editie van de Europese Literatuurprijs zijn vier romans genomineerd die het afgelopen jaar in Nederlandse vertaling zijn verschenen.
De romans die nog kans maken op de prijs zijn:
- Kassa 19 van Claire-Louise Bennett, vertaald uit het Engels door Karina van Santen en Martine Vosmaer (Koppernik)
- Oorlog en oorlog van László Krasznahorkai, vertaald uit het Hongaars door Mari Alföldy (Wereldbibliotheek)
- Dunkelblum zwijgt van Eva Menasse, vertaald uit het Duits door Annemarie Vlaming (Atlas Contact)
- Kijk ons dansen. Het land van de anderen deel 2 van Leïla Slimani, vertaald uit het Frans door Gertrud Maes (Nieuw Amsterdam).
Aan de prijs is een geldbedrag verbonden van € 10.000 voor de auteur en € 5000 voor de vertaler. De prijsuitreiking vindt plaats tijdens het Crossing Border Festival in Den Haag (1-4 november).
Leesclubs in Nederland die een van de genomineerde romans willen bespreken kunnen daarbij de vertaler uitnodigen tegen het een (verlaagd) tarief van 100 euro. De website Hebban organiseert in de zomerperiode online leesclubs rond de vier romans. De inschrijving voor de eerste leesclub, rond Dunkelblum .zwijgt van Eva Menasse, is geopend.
De Europese Literatuurprijs is een initiatief van het Nederlands Letterenfonds, Academisch-cultureel centrum SPUI25, weekblad De Groene Amsterdammer en Athenaeum Boekhandel en wordt georganiseerd in samenwerking met Hebban en de Schrijverscentrale. De prijs wordt financieel mogelijk gemaakt door Stichting Lira Fonds, De Lancey Foundation en het Nederlands Letterenfonds.
10 juni 2023
Universiteit Leiden krijgt archief en collectie van Robert van Gulik
De familie van de beroemde diplomaat, sinoloog en schrijver Robert van Gulik heeft zijn persoonlijk archief en een deel van zijn collectie aan de Universitaire Bibliotheken Leiden (UBL) geschonken. De collectie en het archief geven inzicht in het leven en werk Robert van Gulik, die bij het grote publiek bekendheid kreeg door zijn Rechter Tie-romans. Daarnaast heeft de familie het ‘Robert van Gulik Fonds voor de sinologische collecties van de Universitaire Bibliotheken Leiden’ ingesteld, ondergebracht bij het Leids Universiteits Fonds, om onderzoek naar het leven en werk van Robert van Gulik te stimuleren.
De naam van Robert van Gulik (1910-1967) is onlosmakelijk verbonden met de populaire reeks detectiveverhalen over de historische figuur Rechter Tie. Hij publiceerde In de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw een hele reeks rond Rechter Tie, gesitueerd in het tijdperk van de Ming Dynastie (1368-1644). De verhalen genoten wereldwijd grote populariteit en worden nog altijd herdrukt.
Robert van Gulik Fonds
Tegelijk met de schenking aan de UBL heeft de familie een fonds ingesteld voor de sinologische collecties van de Leidse Universiteitsbibliotheek. Dat is bedoeld om het onderzoek naar het leven en werk van Robert van Gulik en publicaties hierover te stimuleren. Daarnaast kunnen met het fonds gerichte aankopen worden gedaan en werkzaamheden rond de collecties worden ondersteund.
Rechter Tie illustraties door Van Gulik, met zijn handtekening: RHVG.
Foto Universitaire Bibliotheken Leiden
4 juni 2023
Vertalers op tournee langs boekhandels
Literair vertalers toeren in juni en oktober door Nederland om over hun vak te vertellen tijdens de Vertalersgeluktournee. Deze vertalers zijn samen met de auteurs van boeken die zij recent vertaald hebben genomineerd voor de Europese Literatuurprijs. Tijdens vier publieksavonden, georganiseerd in samenwerking met boekhandels in Groningen, Amsterdam, Lochem en Bemmel vertellen zij over het vertaalproces en hoe vertalers een Nederlandse stem geven aan romans uit de Europese literatuur.
Op 27 juni is er een avond in Groningen waarop Eline Jongsma vertelt over haar vertaling uit het Zweeds Zelfs als alles eindigt van Jens Liljestrand en Annemarie Vlaming over haar vertaling uit het Duits van het succesvolle Dunkelblum zwijgt van Eva Menasse.
Twee dagen later spreekt Jelle Noorman in Amsterdam over zijn vertaling uit het Frans van De diepst verborgen herinnering van de mens van Mohamed Mbougar Sarr, dat werd bekroond met de Prix Goncourt en ook bij ons een bestseller is. Daarnaast vertelt Gertrud Maes over haar vertaling uit het Frans van Kijk ons dansen van Leïla Slimani.
Na de zomer is er op 12 oktober een avond in Lochem waarop Niek Miedema en Harm Damsma spreken over hun vertaling uit het Engels van Pleegkind van Claire Keegan en Nadia Ramer over haar vertaling uit het Spaans van Perfecte dagen van Jacobo Bergareche.
De tournee wordt afgesloten in Bemmel waar op zondagmiddag 15 oktober Manon Smits en Hilda Schraa aan het woord komen over hun vertaling uit het Italiaans van Sneeuw, hond, voet van Claudio Morandini en Katelijne De Vuyst spreekt over haar vertaling uit het Frans van Het einde van de bijen van Caroline Lamarche.
Vanaf eind juni zijn er op het Vertalerskanaal van Hebban bijdragen te lezen van diverse vertalers over hun werk aan titels die nu zijn genomineerd voor de Europese Literatuurprijs.
25 mei 2023
De Rijmbijbel van Jacob van Maerlant gepresenteerd
In de Koninklijke Bibliotheek in Brussel werd gisteren De Rijmbijbel van Jacob van Maerlant gepresenteerd, een luxe uitgave van de dertiende-eeuwse tekst, het oudste geïllustreerde handschrift in het Nederlands.
Het handschrift biedt een hervertelling van de Bijbel op rijm, gevolgd door een geschiedenis van de Joodse opstand tegen de Romeinen, ruim na het leven van Jezus.
De Rijmbijbel is geïllustreerd met 159 miniaturen. Deze uitgave bevat verder bijdragen van diverse specialisten die toelichting bieden en de tekst van het handschrift is afgedrukt in oorspronkelijk en hedendaags Nederlands.
Verantwoordelijk voor deze uitgave zijn germanist Jan Pauwels van de Koninklijke Bibliotheek van België en literatuurhistoricus Bram Caers, verbonden aan de KB en aan de Universiteit van Leiden.
In het KBR-museum, behorend bij de KB in Brussel, wordt het oorspronkelijke manuscript geëxposeerd vanaf 28 mei. Op de website is onder andere informatie te vinden over de conservering en digitalisering van de tekst.
23 mei 2023
Literatuur en muziek op de Afsluitdijk 
Baken Afsluitdijk is de naam van een sinds deze week geopend project dat onderdeel vormt van de kunstmanifestatie Hi-Lo die in de zomermaanden plaatsvindt rond de Waddenzee.
Baken Afsluitdijk bestaat uit zes geluidswerken die samen een ode aan de Afsluitdijk vormen. Zes duo’s van schrijvers en muzikanten/componisten hebben ‘luisterwerken’ van circa 15 minuten gemaakt die te beluisteren zijn via een app als je over de Afsluitdijk rijdt.
Meewerkende auteurs zijn Ellen Deckwitz, Marion Pauw, Jowi Schmitz, Auke Hulst, Sholeh Rezazadeh en Joost Oomen. Het geheel is geïnspireerd op een historisch geluidswerk: de Engelenzender van Moniek Toebosch (1948-2012), nog steeds te horen op de Houtribdijk. Tot en met september zijn de geluidswerken te beluisteren.
17 mei 2023
Joke van Leeuwen ontvangt Vlaamse Ultima voor de Letteren
Bij de jaarlijkse uitreiking van de cultuurprijzen van de Vlaamse Gemeenschap is de prijs voor de Letteren toegekend aan Joke van Leeuwen.
In de motivatie van deze bekroning valt te lezen: ‘Joke Van Leeuwen daagt als geen ander lezers uit om anders naar de werkelijkheid te kijken. En zij doet dat op een grappige, ontroerende en kritische manier, waarbij ze telkens andere manieren vindt om zich te vernieuwen in woord en beeld.’ De jury prijst verder haar brede inzet voor de literatuur,ook buiten haar eigen boeken om. Ze is een onvermoeibare ambassadrice van literatuur. Als schrijfster en illustrator van jeugd- en volwassenenboeken, dichteres en performer bewijst ze haar meesterlijke talent in elk genre dat ze beoefent.’
De Ultima’s worden jaarlijks uitgereikt in dertien categorieën. Iedere winnaar ontvangt een bedrag van € 10.000, met uitzondering van de bekroning voor Algemene Culturele Verdienste, die € 20.000 met zich meebrengt.
Komende maand verschijnt bij Querido een nieuwe roman van Joke van Leeuwen, getiteld Ik dacht dat jij.
13 mei 2023
Gouden Ganzenveer voor Jan Brokken
De Academie De Gouden Ganzenveer heeft de Gouden Ganzenveer 2023 toegekend aan auteur Jan Brokken.Dat is vandaag bekendgemaakt in het radioprogramma De Taalstaat op Radio 1.
De Gouden Ganzenveer is een onderscheiding die wordt toegekend aan ‘een krachtige vaandeldrager van het geschreven en gedrukte woord in het Nederlands taalgebied’.
Brokken wordt onderscheiden voor zijn ‘ontzagwekkend brede oeuvre’ waarover in de motivatie voor de toekenning onder andere wordt gezegd: ‘Op geheel eigen wijze, door het persoonlijke, diepmenselijke en literaire samen te brengen, maakt Brokken zeer uiteenlopende onderwerpen – van de schrijversportretten voor Haagse Post in de jaren zeventig tot de zoektocht naar het leven van zijn moeder in Nederlands-Indië in zijn recentste boek – toegankelijk voor een breed publiek.’
Jan Brokken krijgt de prijs op 18 september in Amsterdam uitgereikt.
13 mei 2023
Kees de Jongen wordt honderd
‘Vele mensen schijnen Kees Bakels niet eens te hebben gekend, en dat is eigenlijk niet goed te begrijpen. Is hij niet zowat de belangrijkste jongen geweest, die er ooit bestaan heeft?’
Zo luidt de bekende openingszin van Kees de Jongen, het boek van Theo Thijssen dat in juni 1923 verscheen bij uitgeverij Van Dishoeck in Bussum. Het werk, en de figuur van Kees, hebben sindsdien veel lezers geraakt en schrijvers en andere kunstenaars geïnspireerd.
In het Theo Thijssen Museum in Amsterdam wordt vandaag dan ook de tentoonstelling 100 jaar Kees de jongen geopend door burgemeester Femke Halsema.
Eerste uitgave Kees de Jongen
De tentoonstelling gaat uitgebreid in op de lange ontstaansgeschiedenis en het hoofdthema van de roman (de macht der fantasie), de autobiografische aspecten, het Amsterdamse decor, het schoolleven en de sociale omstandigheden van toen, de waardering door de decennia heen en de bewerkingen en invloed van het boek.
In een speciale Luisterhoek kan worden geluisterd naar fragmenten, digitaal voorgelezen door Jan Meng. Er komt ook een Kees-audiotour door de Jordaan en naaste omgeving.
Het vormt de start van een aantal activiteiten in het kader van het jubileum. In het najaar is er een serie lezingen over het boek en de invloed op auteurs van nu. En op 7 oktober is er een Kees de jongen-festival in de Amsterdamse centrale bibliotheek. Rond die tijd verschijnt ook de biografie Theo Thijssen (1879-1943), schrijver, schoolmeester en socialist van Peter-Paul de Baar, oprichter van het museum.
Theo Thijssen