24 april 2024

Sybren Poletprijs 2024 voor Lidy van Marissing

Lidy van Marissing.
Foto: Tessa Posthuma de Boer.

De Sybren Poletprijs 2024 is toegekend aan Lidy van Marissing. De prijs wordt uitgereikt ter bekroning van het oeuvre van een Nederlandstalige auteur die schrijft en werkt in de geest van de experimentele dichter, prozaschrijver en essayist Sybren Polet (1924-2015). Met een geldbedrag van € 35.000 is de prijs een van de grotere in het Nederlandse taalgebied. Op woensdag 19 juni – de honderdste geboortedag van Sybren Polet – wordt de prijs uitgereikt tijdens een feestelijk programma rondom Van Marissings werk in De Brakke Grond te Amsterdam. Van Marissing is de derde winnaar van de prijs, eerder werd deze toegekend aan Peter Verhelst (2018) en Michael Tedja (2021). 

‘De jury van de Poletprijs is zeer onder de indruk van Van Marissings oeuvre, dat het verdient om uit het rijtje neo-avant-gardisten te worden gelicht en op zijn eigen merites gelezen en herlezen moet worden. Het is het voluit waard, dit bijzondere schrijverschap dat meer dan een halve eeuw lang op een zeer vindingrijke, steeds weer nieuwe wijze getuigt van betrokkenheid, speelsheid, verwondering en nieuwsgierigheid’, aldus de jury over de laureaat. 

Lidy van Marissing (Bussum, 1942) is auteur van een veelzijdig oeuvre van proza en poëzie, toneel en filmscenario’s. Ze debuteerde in 1972 met de roman Ontbinding. In 1975 volgde De omgekeerde wereld. In dezelfde tijd was Van Marissing redacteur van het avant-gardetijdschrift Raster. Samen met regisseur Frans van de Staak maakte ze de filmscripts voor Er gaat een eindeloze stoet mensen door mij heen en Op uw akkertje. Haar toneelstuk De vrouw die een rookspoor achterliet verfilmde Van de Staak in 1992 onder de titel Rooksporen. Recentelijk publiceerde ze gedichten in het tijdschrift nY. Deze gedichten zijn gebundeld in een nieuwe uitgave, getiteld de verwerping van het stilzitten, die op 19 juni 2024 verschijnt bij uitgeverij het balanseer.

Meer over de Sybren Poletprijs

8 april 2024

Expositie handgebonden ‘Sonny Boys’ in OBA

Een van de inzendingen voor de expositie.

Het begint een traditie te worden: het Boekenweekgeschenk en de titel uit de CPNB-campagne Nederland Leest komen in losse katernen beschikbaar voor handboekbinders die er vervolgens naar eigen inzicht een gebonden boek van maken, waarna de inzendingen geëxposeerd worden. De Stichting Handboekbinden organiseert dit in samenwerking met de CPNB.

Van 3 mei tot en met 30 juni zijn in de centrale vestiging van de OBA in Amsterdam (Oosterdokskade 143) de werkstukken te zien die zijn gemaakt van Sonny Boy van Annejet van der Zijl, de actietitel van Nederland Leest van afgelopen jaar. Op 11 mei verzorgt historicus Danny Verbaan, in aanwezigheid van Annejet van der Zijl, in dit kader een lezing over de historie van Scheveningen en de locaties die in het boek een rol spelen.

Handboekbinders kunnen direct verder met de volgende klus: het Boekenweekgeschenk Gezinsverpakking van de familie Chabot is inmiddels in losse katernen verkrijgbaar.

Meer informatie

8 maart 2024

Literaire sterren van de toekomst?

Het Engelse literaire tijdschrift Granta heeft er inmiddels een traditie van gemaakt: iedere tien jaar stelt dat een lijst op van de beste twintig Engelstalige auteurs van onder de veertig jaar. Naar dat voorbeeld selecteerde Marja Pruis, romanschrijver, essayist en recensent voor De Groene Amsterdammer, uit de Nederlandstalige letteren een elftal auteurs van onder de 35. Gisteravond werden hun namen onthuld tijdens een literaire avond waarop de bundel 11 onder 35 werd gepresenteerd. Hierin licht Pruis haar keuze toe, bespreekt ze het werk van de afzonderlijke auteurs en laat dit volgen door een representatief fragment uit hun werk.

De elf uitverkorenen zijn (in volgorde zoals ze in 11 onder 35 besproken worden): Nikki Dekker, Thomas Heerma van Voss, Lieke Marsman, Tom Hofland, Simone Atangana Bekono, Nadia de Vries, Lucas Rijneveld, Tobi Lakmaker, Aya Sabi, Jante Wortel en Lale Gül. De bundel 11 onder 35 is verschenen bij Uitgeverij Pluim en kost € 22,99.

Samensteller Marja Pruis staat met haar eigen recente roman Huiswerk overigens centraal in het Leesclubdossier in het eerstvolgende nummer van Boekenpost.

 

7 maart 2024

Nederlandse uitgave wint Gouden Letter voor best verzorgde boek

Het met de Gouden Letter bekroonde boek. Foto: Gerlinde de Geus.

Een Nederlands boek met een Engelse titel, waarvan het ontwerp is gemaakt door de Zwitserse Jana Sofie Liebe, student aan de Rietveld Academie, is bekroond met de Gouden Letter, de hoofdprijs bij de jaarlijkse wedstrijd ‘Best Book Design from all over the World’. Het is de vijfde keer in acht jaar dat de hoofdprijs naar een Nederlandse uitgave gaat, meldt Boekblad. ‘Walking as Research Practice’ is een uitgave van Soapbox die is voortgekomen uit een conferentie aan de Universiteit van Amsterdam. Het ontwerp moet de suggestie oproepen van lezen tijdens het lopen en werd eerder al bekroond in Nederland.

Naast deze internationale bekroning maakte de Nederlandse stichting De Best Verzorgde Boeken de jaarlijkse selectie bekend van 33 titels die meedingen naar de titel Best Verzorgde Boek van dit jaar. Uitverkoren zijn onder andere de roman Tosca van Maud Vanhauwaert (uitgave van Das Mag) en het kinderboek Manie Schaafijs van Zindzi Zevenbergen (uitgave van De Harmonie). Met vijf titels op de lijst is Jap Sam Books de best vertegenwoordigde uitgeverij. De hele selectie is hier te zien.

In het najaar staande uitverkoren titels centraal in de jaarlijkse tentoonstelling De Best Verzorgde Boeken in het Stedelijk Museum Amsterdam.

6 maart 2024

Boekenweek in het Literatuurmuseum

Karel en Gerard van het Reve. Foto: collectie Literatuurmuseum.

Op 16 maart start de 89e editie van de Boekenweek, met als thema ‘Bij ons in de familie’. Natuurlijk sluit het Literatuurmuseum in Den Haag bij dit thema aan met een expositie, onder de noemer ‘Schrijvende families’.

Uiteraard belicht de tentoonstelling de familie Chabot, verantwoordelijk voor het Boekenweekgeschenk dit jaar, en bekende schrijvende familieleden als Gerard Reve en zijn broer Karel, die beiden de P.C. Hooft-prijs wonnen (zie foto). Minder bekend is wellicht Jeanne Reyneke van Stuwe, die altijd in de schaduw stond van haar echtgenoot, dichter Willem Kloos. Zelf was ze echter een bestsellerauteur met onder andere de vijfdelige cyclus Roman van Vrouwenleven op haar naam. En de Haagse Jan Nowee schreef een van de bekendste kinderboekenseries in naoorlogs Nederland, over Bob Stanhope, alias Arendsoog, en zijn vriend Witte Veder. Als hij op 57-jarige leeftijd onverwacht overlijdt, neemt zijn zoon Paul het stokje over.

Het zijn enkele voorbeelden van de elf verhalen die aan bod komen in deze tentoonstelling. De andere families zijn: Abel J. en Judith Herzberg, de broers Heeresma, Remco Campert en zijn vader Jan, Lodewijk van Deyssel en zijn vader en zus, Ed. Hoornik en zijn schoonzonen J. Bernlef en K. Schippers, Margo Antink en haar man Carel Scharten (zie foto), Margo Minco en Bert Voeten.

Meer informatie

14 februari 2024

Frank Nellen bij een bezoek aan boekhandel Den Boer in Baarn.

Nederlandse Boekhandelsprijs voor Frank Nellen

De roman De onzichtbaren van Frank Nellen is door boekverkopers bekroond met de Nederlandse Boekhandelsprijs. Deze prijs is bedoeld voor een Nederlandstalig boek dat in de ogen van boekverkopers meer aandacht verdient. Dat betekent niet dat De onzichtbaren, Nellens tweede roman, geen aandacht heeft gehad: er verschenen diverse goede recensies, het boek scoorde hoog in eindejaarslijstjes en staat inmiddels op de longlist van de Libris Literatuur Prijs. Vanwege de bekroning met de Boekhandelsprijs wordt van de roman een speciale editie gemaakt die met een grote advertentiecampagne onder de aandacht wordt gebracht.

De onzichtbaren speelt in Oekraïne in de jaren zeventig, tachtig en negentig en beschrijft de herinneringen van verteller Dani aan zijn vriendschap met Pavel, die bovenkomen als hij in 1994 de stem van Pavel op de radio hoort, na bijna vijf jaar geen contact meer gehad te hebben met hem. Maar de roman beschrijft ook indrukwekkend hoe het er aan toe ging in Oekraïne toen dat nog onder controle stond van de Sovjet Unie en tijdens het uiteenvallen daarvan in de  jaren daarna.

Frank Nellen is behalve schrijver ook jurist en econoom. Hij geeft les aan de universiteit in Maastricht en werkt als fiscalist. In 2019 debuteerde hij met de roman Land van dadels en prinsen, die eveneens goed ontvangen werd in de pers. Beide boeken verschenen bij uitgeverij Hollands Diep.

De website van Frank Nellen

6 februari 2024

Walter Van den Broeck (1941-2024)

Walter Van den Broeck overleden

Op 5 februari is de Vlaamse auteur Walter Van den Broeck overleden op 82-jarige leeftijd. Hij schreef een groot aantal prozawerken en toneelstukken, voor werk in beide genres kreeg hij de driejaarlijkse Staatsprijs, later Prijs van de Vlaamse Gemeenschap geheten.

Van den Broeck debuteerde in 1967 met de in eigen beheer uitgegeven roman De troonopvolger. Van de talrijke werken die volgden werden vooral het toneelstuk Groenten uit Balen (1972, in 2011 verfilmd), zijn roman Brief aan Boudewijn (1980) en de vierdelige romancyclus Het beleg van Laken (1985, 1989, 1991, 1992) zeer bekend. In 2023 verscheen zijn laatste roman, De lastige liefde.

Voor later dit jaar was al een biografie van Van den Broeck aangekondigd onder de titel Thuiskomen, geschreven door Jos Borré.

Op de site van de VRT een uitgebreide pagina, met videomateriaal, naar aanleiding van het overlijden van Van den Broeck.

3 februari 2024

Foto: Angela Tellier.

De Gouden Ganzenveer voor Babs Gons

Dichter des Vaderlands Babs Gons ontvangt dit jaar De Gouden Ganzenveer, de jaarlijkse onderscheiding voor iemand die een belangrijke bijdrage heeft geleverd aan de Nederlandse geschreven taal of taalcultuur.

De prijs wordt Gons toegekend voor ‘haar jarenlange inzet voor de groei en ontwikkeling van spoken word als literair genre in Nederland’. In de toelichting op de bekroning wordt verder onder meer gezegd: ‘Haar werk kenmerkt zich door een grote maatschappelijke en menselijke betrokkenheid. Met haar bedachtzame en integere stem vertelt ze een eigen verhaal, dat bovendien waardevol is in een wereld van gepolariseerde meningen en grote woorden.’

Babs Gons krijgt de prijs op 27 mei uitgereikt.

Meer informatie

29 januari 2024

Longlist Libris Literatuur Prijs

 

De longlist van de Libris Literatuur Prijs is vanochtend bekendgemaakt. Achttien titels maken nog kans. Op 11 maart volgt de shortlist van zes titels, op 13 mei weten we wie de winnaar is. In Boekenpost hadden we de afgelopen maanden leesclubdossiers rond de nu genomineerde titels van Cobi van Baars, Sacha Bronwasser en Richard Osinga.

De minst bekende namen op de longlist zijn die van Paul Gellings, die al tientallen jaren publiceert en nu is genomineerd met zijn bij Passage verschenen Terug naar de Stichtstraat, en de op Curaçao levende Elodie Heloise, van wie het bij In de Knipscheer verschenen Blauwe tomaten is geselecteerd.


De volledige longlist:

Cobi van Baars – De onbedoelden (Atlas Contact)
Sacha Bronwasser – Luister (Ambo Anthos)
Ramy El-Dardiry – Tussen morgenzee en avondland (Querido)
Rob van Essen – Ik kom hier nog op terug (Atlas Contact)
Paul Gellings – Terug naar de Stichtstraat (Passage)
Esther Gerritsen – Gebied 19 (De Geus)
Elodie Heloise – Blauwe tomaten (In de Knipscheer)
Roxane van Iperen – Dat beloof ik (Thomas Rap)
Gilles van der Loo – Café Dorian (Van Oorschot)
Renée van Marissing – Gelukkige dagen (Querido)
Marente de Moor – De schoft (Querido)
Frank Nellen – De onzichtbaren (Hollands Diep)
Richard Osinga – Munt (Wereldbibliotheek)
David Pefko – De Gebroeders Maxilari (Prometheus)
Ilja Leonard Pfeijffer – Alkibiades (De Arbeiderspers)
Caro van Thuyne – Bloedzang (Koppernik)
Maud Vanhauwaert – Tosca (Das Mag)
Tommy Wieringa – Nirwana (De Bezige Bij)

12 januari 2024

BNG Nieuwe Literatuurprijs voor Daan Heerma van Voss

Daan Heerma van Voss kreeg gisteravond de BNG Bank Literatuurprijs toegekend, Deze is bestemd voor auteurs onder de 40 jaar, die al wel twee of meer boeken hebben gepubliceerd maar nog geen grote prijs hebben gewonnen. De jury verkoos de roman Geen vaarwel vandaag van Heerma van Voss boven de boeken van Emy Koopman (Kindertrein uit Boedapest) en Vincent van Meenen (0xBlixa). Aan de prijs is een bedrag van 15.000 euro verbonden.

Ook de lezersjury (bestaande uit medewerkers van de bank) koos voor Geen vaarwel vandaag en dat leverde Heerma van Voss een verblijf van een maand in het Roland Holst-huis in Bergen op.

Meer over de prijs en het juryrapport

10 januari 2024

Foto: Natalia Balanina.

Mei-inoar lêze : samen lezen project van start in Friesland

In het jongste nummer van Boekenpost bespraken we het boek Even zijn wij samen meer, uitgebracht ter gelegenheid van het tienjarig bestaan van Het Lezerscollectief dat in Vlaanderen en Nederland samenleesgroepen heeft opgericht, geïnspireerd door de ‘Shared Reading-methode’ van de Britse Jane Davids.

Diezelfde aanpak vormt de inspiratiebron voor het project Mei-inoar lêze (Samen lezen) dat op 17 januari start in Friesland, een initiatief van Leeuwarden UNESCO City of Literature, de Culturele Apotheek en bibliotheken en boekhandels in de provincie. De afgelopen maanden zijn 25 leesbegeleiders getraind in de Britse methodiek om met de groepen aan de slag te gaan.

Mei-inoar lêze is samen genieten van mooie romanfragmenten, pakkende verhalen en bijzondere gedichten, en met elkaar praten over wat de teksten zoal oproepen aan gedachten, gevoelens en ervaringen. Het is een manier om gesprekken op gang te brengen en persoonlijke herinneringen naar boven te halen. Samen genieten van verhalen verrijkt het alledaagse leven.

Mei-inoar lêze is geen klassieke leesclub. De teksten worden ter plekke uitgedeeld en hardop voorgelezen. De gratis toegankelijke bijeenkomsten vinden iedere week of eens in de twee weken plaats, afhankelijk van de locatie. Lezers zijn vrij om iedere bijeenkomst aan te schuiven of slechts een of een paar keer. De eerste bijeenkomst vindt plaats in Leeuwarden en tot de zomer zijn er regelmatig bijeenkomsten in Grou, Burgum, Drachten, Heerenveen, Joure, Harlingen, Bolsward, Wommels en Holwerd. Data en tijden zijn te vinden op de site van Leeuwarden City of Literature.

20 december 2023

Foto: Koos Breukel.

P.C. Hooft-prijs voor Astrid Lampe

De P.C. Hooft-prijs 2024, bestemd voor poëzie, is toegekend aan Astrid Lampe (1955), voor haar oeuvre dat tot nu toe bestaat uit dertien bundels. De jury die de in mei volgend jaar uit te reiken prijs toekende, typeert haar als ‘een van de meest eigenzinnige en genereuze dichters van onze tijd’. Al sinds haar voor de C. Buddingh’-prijs genomineerde debuutbundel Rib (1997) stelt Lampe in haar gedichten prangende vragen over klimaat, lichamelijkheid en digitalisering: ‘Lampe’s oog – en vooral ook oor – voor de invloed van digitale technologie op economie, klimaat en genderverhoudingen vallen op in haar oeuvre (…). Ze heeft de poëzie beïnvloed van veel jongere dichters in het Nederlands taalgebied.’

Lampe zegt in het persbericht over de toekenning over haar werk: ‘In gedichten geef ik geen eensluidend antwoord op alle moeilijke vragen van deze tijd. Het gaat ook niet om meningen, want juist ambiguïteit vind ik heel belangrijk. Als ik me ergens kwaad om maak en dat verwerk in een gedicht, dan merk ik dat vanzelf ook de andere kant van het verhaal aan bod komt. Een gedicht kan op meer manieren worden gelezen. Dat haalt de angel uit de polarisatie. Poëzie leent zich ervoor om pijnpunten aan te stippen, maar geeft mentaal ook ongelooflijk veel ruimte. Er is zoveel onverteerbaars op de wereld. Poëzie helpt, net als andere kunstvormen, om toch te blijven ademen en mentaal ruimte te vinden om met die grote crises om te gaan.’

Lampes bundel Spuit je ralkleur (2005) werd bekroond met de Ida Gerhardt Poëzieprijs en de Schrijversprijs der Brabantse Letteren, de bundels De sok weer aan (2000) en De memen van Lara (2002) werden genomineerd voor de VSB Poëzieprijs. Haar meest recente bundel is het in 2021 verschenen Tulpenwodka.

Website Astrid Lampe met enkele gedichten uit Tulpenwodka.

Recensies van Tulpenwodka en Rouw met diertjes (2013) op Meander Magazine.

12 december 2023

Louis Paul Boon (1912-1979)

Arjen Fortuin gaat biografie van Louis Paul Boon schrijven

Arjen Fortuin gaat een biografie schrijven van Louis Paul Boon, kondigt De Arbeiderspers vandaag aan. Hij is een verklaard bewonderaar van Boons werk sinds hij als middelbare scholier diens roman Abel Gholaerts las en vervolgens verslingerd raakte aan Boons oeuvre, waarover hij eerder meermaals publiceerde in diverse media. Fortuin verwacht de biografie uiterlijk in mei 2029 te kunnen publiceren, ter gelegenheid van de 50ste sterfdag van Boon.

Fortuin publiceerde in 2016 de biografie van Geert van Oorschot en eerder dit jaar verscheen onder de titel men moet zijn biografie van Gerrit Kouwenaar. In een toelichting zegt hij over zijn nieuwe project: ‘Louis Paul Boon was mijn eerste en grootste literaire liefde. Mij zo uitgebreid in zijn leven en werk mogen verdiepen is als het uitkomen van een droom. Ik verheug mij er buitengewoon op om mij in Boon te verliezen – en vervolgens weer terug te vinden. Ik ben mij er daarbij bewust van dat ik zeer schatplichtig ben aan de grote hoeveelheid Boon-onderzoek die de afgelopen decennia is gedaan, in het bijzonder bij het Louis Paul Boon Documentatiecentrum.’

De biografie van Fortuin komt overigens niet in de plaats van de al langer aangekondigde biografie van Kris Humbeeck, onder wiens leiding de uitgave van het Verzameld werk van Boon gestalte heeft gekregen. Ook deze biografie zal bij De Arbeiderspers verschijnen.

4 december 2023

Marion Bloem 50 jaar schrijver


Foto: Ivan Wolffers.

Op 13 december organiseert De Arbeiderspers in samenwerking met de Stichting Literaire Activiteiten Amsterdam en theater De Balie een avond ter gelegenheid van het feit dat Marion Bloem 50 jaar schrijver is.

Na in de jaren 70 enkele jeugdboeken gepubliceerd te hebben, maakte ze in 1983 naam met haar autobiografische roman Geen gewoon Indisch meisje. Vervolgen daar op verschenen in 2012 (Een meisje van honderd) en 2022 (Meisjes uit het dorp. In 2022 werd haar oeuvre bekroond met de Constantijn Huygensprijs.

Tijdens de jubileumavond zal Marion Bloem voordragen uit haar werk, muzikaal begeleid door zangeres en bassiste Doraly Vermeulen. Literatuurwetenschapper Maaike Meijer geeft een lezing over het werk van Marion Bloem en met diverse gasten wordt gesproken over de ontwikkeling van de ‘Indische’ letteren in Nederland. 

Meer over deze avond

In Boekenpost 185 vertelde Marion Bloem eerder dit jaar over haar favoriete boek.

Marion Bloem over Multatuli

24 november 2023

Haagse Literatuurprijzen toegekend

Nadat eerder dit jaar al bekendgemaakt was dat de Constantijn Huygens-prijs voor een heel oeuvre was toegekend aan Anjet Daanje, zijn gisteren in het radioprogramma Kunststof ook de winnaars van de overige Haagse Literatuurprijzen onthuld.

De F. Bordewijk-prijs voor de beste roman gaat naar Tomas Lieske voor Niets dat hier hemelt dat de jury omschrijft als een ‘fascinerend hoogtepunt’ in zijn rijke oeuvre.

Rozalie HIrs krijgt de Jan Campert-prijs voor poëzie voor haar bundel Ecologica. De schrijfster lijkt, volgens de jury, met deze bundel de poëzie een nieuwe opdracht te geven: de taal teruggeven aan de met ondergang bedreigde natuur.

De tweejaarlijkse Nienke van Hichtum-prijs voor jeugdboeken is voor De jongen die van de wereld hield van Tjibbe Veldkamp, door de jury getypeerd als een ‘magistraal verhaal in poëtisch heldere taal’ waarin een klassiek romantisch thema ‘verrassend origineel is uitgewerkt’.

De prijzen worden uitgereikt op 21 januari 2024 tijdens het Internationaal Literatuurfestival Writers Unlimited in Den Haag.

9 november 2023

Jan Vantoortelboom wint Boekenbon Literatuurprijs

De Boekenbon Literatuurprijs van dit jaar is toegekend aan Jan Vantoortelboom voor zijn roman Mauk, verschenen bij Atlas Contact. De jury verkoos deze roman boven de eveneens genomineerde boeken van Saskia De Coster, Roxane van Iperen, Tiemen Hiemstra en Richard Osinga.

Bij de prijsuitreiking zei juryvoorzitter Ingrid van Engelshoven: ‘Mauk bevat geen woord te veel en tóch word je gegrepen door de rijkdom van de taal. ‘De hoofdpersoon gebruikt de verbeelding om zijn trauma’s het hoofd te bieden. Daarbij weet je als lezer soms niet wat echt is, en wat verbeelding.’ De jury prijst de ‘loepzuidere stijl’ en prachtige compositie van de roman. Bij de bekendmaking van de nominaties noemde de jury Mauk al ‘een verbluffend literair portret van een getraumatiseerde zeventiger die wordt achtervolgd door zijn jeugdherinneringen’.

Mauk begint met een oude man, de titelfiguur, die op zijn sterfbed bij het raam ligt. In een kort interview op de website van  zegt Vantoortelboom dat hij besloot tot het schrijven van het boek toen hij zijn vader, in de nacht voor diens euthanasie, in een ziekenhuisbed zag liggen. Vantoortelboom bleef die laatste nacht bij zijn vader. ‘In het halfduister zie ik dat mijn vader rechtop in bed zit. Hij ziet dat ik wakker ben, heft zijn hand op en zwaait naar me. Daarna ging hij weer liggen.’

Jan Vantoortelboom (1975) groeide op in het West-Vlaamse Elverdinge. Hij studeerde Germaanse Filologie in Gent en Dublin en werkte als docent Engels in Zeeland, waar hij woont. Mauk is zijn zesde roman. Hij debuteerde in 2011 met De verzonken jongen, dat onder andere werd bekroond met de Vlaamse Bronzen Uil voor het beste debuut. De opvolger Meester Mitraillette (2014) werd in De Wereld Draait Door uitgeroepen tot Boek van de Maand. Zijn derde roman, De man die haast had (2015) werd bekroond met de Zeeuwse Boekenprijs. Nadien verschenen nog De drager (2017) en Jagersmaan (2019).

Vantoortelboom is naast het schrijven ook actief als begeleider van beginnende auteurs, via onder andere workshops en manuscriptbeoordeling.

30 oktober 2023

Heel Nederland Leest Sonny Boy

De jaarlijkse CPNB-campagne in november, Nederland Leest, heet vanaf dit jaar Heel Nederland Leest. Het boek dat bibliotheken gratis verspreiden onder leden en niet-leden is Sonny Boy van Annejet van der Zijl.

In ons novembernummer vind je een artikel over de campagne. Op de speciale Sonny Boy-pagina op de site staat een uitgebreid auteursportret van Annejet van der Zijl, aangevuld naar weblinks met achtergronden bij het boek.

De campagne is bedoeld om mensen met elkaar in gesprek te brengen rond een boek. Heel veel bibliotheken organiseren activiteiten en uiteraard gaat Annejet van der Zijl ook op tournee. Meelezen in digitale leesclubs, georganiseerd per provincie, kan op de site van Hebban/ Heel Nederland Leest.

Wie zich bezighoudt met boekbinden maakt aanstaand weekend bij een bezoek aan de Boekambachtbeurs in Leiden kans op losse katernen van de uitgave van Sonny Boy. Op beide dagen kunnen de eerste 400 bezoekers van de beurs deze krijgen.

20 oktober 2023

Wessel te Gussinklo overleden

Wessel te Gussinklo in 2019 op de cover van Boekenpost. Foto: Keke Keukelaar.

Vandaag is bekend geworden dat auteur Wessel te Gussinklo op 18 oktober is overleden, op 82-jarige leeftijd.

Zijn grootste bekendheid dankt hij aan de cyclus van vier romans rond het personage Ewout Meyster, De verboden tuin,De opdracht, De hoogstapelaar en Op weg naar de Hartz, waarvan de laatste twee werden bekroond met respectievelijk de Bookspot Literatuurprijs en de Boekenbon Literatuurprijs. In de eerste fase van zijn schrijverschap had hij naam gemaakt met zijn debuutroman De koperen tuin (1986) en het in 1995 verschenen De opdracht. Zijn werk verscheen in eerste instantie bij Meulenhoff, vanaf 2014 bij uitgeverij Koppernik.

Bibliografie Wessel te Gussinklo

1986 De verboden tuin (roman). Amsterdam, J.M. Meulenhoff

1995 Het engeltje (novelle). Amsterdam, J.M. Meulenhoff. In 2018 opnieuw verschenen bij Koppernik.

1995 De opdracht (roman). Amsterdam, J.M. Meulenhoff. In 2016 opnieuw verschenen bij uitgeverij Koppernik.

1998 Heimwee naar de DDR en andere vrolijke vertellingen (verhalen). Amsterdam, J.M. Meulenhoff.

2003 Aangeraakt door goden (autobiografie). Querido. Opnieuw uitgebracht in 2023 door Koppernik.

2008 Palestina als adderkluwen (essays). Meulenhoff.

2014 Zeer helder licht (roman). Koppernik.

2015 Wij zullen aan God gelijk zijn en voor eeuwig bestaan (essay). Koppernik.

2016 Vijf sterren voor de gaarkeuken (essays). Koppernik.

2017 De weergekeerde bloem (roman). Koppernik.

2019 De hoogstapelaar (roman). Koppernik.

2020 Op weg naar de Hartz (roman). Koppernik.

2022 De expeditie (roman). Gevolgd door Het meesterwerk (autobiografie). Koppernik.

Boekenpost-interview met Wessel te Gussinklo uit 2019

5 oktober 2023

Nobelprijs toegekend aan Noor Jon Fosse

Jon Fosse. Illustratie. Niklas Elmehed © Nobel Prize Outreach

De Nobelprijs voor Literatuur van dit jaar is toegekend aan de Noorse auteur Jon Fosse ‘voor zijn vernieuwende toneelstukken en proza waarin hij het onzegbare een stem geeft’. 

Fosse was een van de grote favorieten dit jaar. Veel van zijn werk is bij ons in vertaling verschenen bij uitgeverij Oevers. Daar verschijnt komende week ook een nieuw boek, Een schitterend wit.

Informatie over Fosse en zijn boeken op de site van Oevers

Engelstalige biografie en bibliografie op de site van de Nobelprijs

5 oktober 2023

Drie nominaties voor de Eline van Haarenprijs

Dichteres Eline van Haaren

De jury van de Eline van Haarenprijs 2023, bestemd voor een bundel van een vrouwelijke dichter onder de 35 jaar, heeft drie titels genomineerd voor de op 10 december uit te reiken prijs, waaraan een bedrag van  1250 euro is verbonden.

De genomineerde bundels zijn:

In mijn mand van Lieke Marsman (uitgeverij Pluim)

Mijn dochter draagt een steen van Lilian Zielstra (uitgeverij Passage)

De grom uit de hond halen van Iduna Paalman (uitgeverij Querido).

Een eervolle vermelding kreeg Wat nu het licht dat binnenvalt van Siel Verhanneman, verschenen bij De Arbeiderspers.

De prijs is door uitgeverij Conserve ingesteld ter nagedachtenis van Eline van Haaren, die in februari 1983 op 29-jarige leeftijd overleed aan de ziekte van Non Hodgkin. In december 1983 verscheen haar bundel Leef de dag postuum, als eerste uitgave van uitgeverij Conserve, waarbij sindsdien 600 titels zijn verschenen.

Ter gelegenheid van het veertigjarig bestaan van uitgeverij Conserve is op zondagmiddag 10 december vanaf 14.30 uur de prijsuitreiking in de Lounge van Hotel Merlet in Schoorl, waar de drie genomineerden zullen voorlezen. Daarnaast treden zanger Robert Valter met gitarist Leo Maubach en singer-songwriter Bert van Baar op. Juryvoorzitter Margriet Brandsma maakt dan bekend wie de winnares wordt van de zevende Eline van Haarenprijs. In de jury hebben verder Anna Enquist, Neeltje Maria Min en Elly de Waard zitting.

Eerdere prijswinnaars waren in 2008 Ester Naomi Perquin met Servetten Halfstok (Van Oorschot) en Dichteres des Vaderlands 2017-2019, in 2013 Kira Wuck met Finse meisjes (Podium) en Mieke van Zonneveld  met Leger (De Bezige Bij).

28 september 2023

Vijf nominaties voor de Boekenbon Literatuurprijs

Vijf romans, geen non-fictie. Twee vrouwelijke auteurs, drie mannelijke. Een debutant, twee Vlaamse auteurs (van wie er een in Nederland woont). Vijf boeken, verschenen bij vier verschillende uitgevers. Dit is de shortlist van de Boekenbon Literatuurprijs 2023:

Saskia de Coster, Net echt (verschenen bij Das Mag)
Tiemen Hiemstra, W. (debuutroman, eveneens verschenen bij Das Mag)
Roxane van Iperen, Dat beloof ik (uitgave van Thomas Rap)
Richard Osinga, Munt (uitgave van Wereldbibliotheek)
Jan Vantoortelboom, Mauk (gepubliceerd bij Atlas Contact)

Wat deze vijf boeken gemeenschappelijk hebben is volgens juryvoorzitter Ingrid van Engelshoven ‘dat ze erin slagen de lezer te verleiden om de eigen blik te bevragen, of dat nu gaat over vriendschap, geweld tegen kinderen, kolonialisme, of het hedendaagse gezin. Daarbij maakt de telkens geheel eigen stijl van de auteurs elk boek tot een onvergetelijke beleving van de kracht van taal.’

De winnaar van de Boekenbon Literatuurprijs wordt op 9 november bekendgemaakt.

Lees hier het juryrapport bij de shortlist

26 september 2023

Boekenweek 2024 over ‘familie’, geschenk door de familie Chabot

Onder de noemer ‘Bij ons in de familie’ staat het familieleven centraal tijdens de Boekenweek van volgend jaar (16-24 maart). En de familie Chabot levert de speciale Boekenweekuitgaven van de CPNB. Het Boekenweekgeschenk is een gezamenlijk product van Bart Chabot, zijn drie al als schrijvers bekende zonen Splinter, Sebastiaan en Maurits, en zijn echtgenote Yolanda en jongste zoon Storm. Onder de auteursnaam De Chabotten maken zij het geschenk dat de titel Gezinsverpakking draagt. Op het omslag, ontworpen door Marlene Dumas, zien we Bril, de overleden hond van de Chabotten.

Het voormalige Boekenweekessay wordt vanaf 2024 vervangen door een themaboek van de Boekenweek. Daarvoor is een beroep gedaan op pater familias Bart: onder de titel Ooievaarsblues verschijnt een bloemlezing van oude en nieuwe poëzie van hem rond het voor Chabot ‘onontkoombare en centrale thema’ familie en gezinsleven. Het omslagontwerp voor deze uitgave is van Anton Corbijn.

Het Boekenweekgeschenk is gedurende de Boekenweek een cadeau van de boekhandel bij aankoop van tenminste 15 euro aan boeken. De dichtbundel kost 5 euro.

 

25 september 2023

Paul Van Ostaijen leidde dubbelleven tijdens Eerste Wereldoorlog

Paul Van Ostaijen, circa 1915

In het Vlaamse blad Knack stelt Kevin Absillis, hoogleraar Nederlandstalige literatuur in Antwerpen, dat Paul Van Ostaijen tijdens de Eerste Wereldoorlog tientallen artikelen schreef voor het Duitsgezinde dagblad De Antwerpsche Courant. De dichter schreef deze onder diverse pseudoniemen en volgens Absillis blijkt uit de politieke commentaren die Van Ostaijen schreef dat hij ‘naarmate de oorlog vorderde alsmaar hoger op de barricaden kroop voor de Vlaamse zelfstandigheid, het ideaal dat de activisten met de steun van de Duitsers nastreefden’.

Volgens de hoogleraar verklaart dit ook waarom Van Ostaijen tegen het eind van de oorlog naar Duitsland vluchtte. Tot nu toe werd aangenomen dat de dichter vervolging vreesde omdat hij in 1917 op een manifestatie de Belgische kardinaal Mercier had uitgejouwd.

Lees het volledige artikel bij Knack.

22 september 2023

Twee debuten op shortlist Booker Prize

Twee Ierse, twee Amerikaanse, een Canadese en een Engelse auteur hebben de shortlist gehaald voor de Booker Prize van dit jaar. Genomineerd zijn de Ieren Paul Lynch met Prophet Song en Paul Murray met The Bee Sting, de Canadese Sarah Bernstein met Study for Obedience, de Britse debutante Chetna Maroo met Western Line, de Amerikaan Paul Harding met This Other Eden en zijn debuterende landgenoot Jonathan Escoffery met If I Survive You.

De roman van Harding verschijnt op 3 oktober bij Querido in vertaling onder de titel Dit andere paradijs.

Op 26 november wordt de winnaar bekendgemaakt.

Alles over de Booker Prize van dit jaar.

17  september 2023

Boekverfilmingen op het Nederlands Film Festival

Tijdens het Nederlands Film Festival dat van 22 tot en met 29 september in Utrecht wordt gehouden, zijn enkele nieuwe boekverfilmingen te zien. Van Vlaamse makelij zijn Het smelt, naar het debuut van Lize Spit, en WIL, naar de roman van Jeroen Olyslaegers.

Bekijk op YouTube de trailers van respectievelijk Het smelt en WIL.

A Letter From Helga is een IJslandse film, gebaseerd op de roman van Bergsveinn Birgisson die bij ons is verschenen onder de titel Antwoord aan Helga. Deze is op het festival te zien omdat er diverse Nederlanders aan hebben meegewerkt.

Het festival wordt afgesloten met de verfilming van Jaap Robbens roman Zomervacht (trailer).

Alles over het Nederlands Film Festival.

12 september 2023

Dichter des Vaderlands op tournee met 1000 dichters


Dichter des Vaderlands Babs Gons. Foto Anneleen Louwes.

Op zondag 24 september wordt Babs Gons in Utrecht geïnstalleerd als Dichter des Vaderlands. Dat is tevens het startsein voor een twee weken durende tournee van Gons door Nederland en Vlaanderen, samen met 1000 andere dichters. De poëziekaravaan ‘1000 Dichters’ verplaatst zich elke dag per tourbus naar een andere stad, om op 7 oktober weer terug te komen in Utrecht. Daar vindt dan de 40ste editie van De Nacht van de Poëzie plaats.

De afgelopen maanden hebben meer dan 1000 dichters uit het hele land zich opgegeven. De jongste deelnemer is 10, de oudste 86 en er wordt voorgelezen in twintig verschillende talen en dialecten, naast het Nederlands in o.a. het Hebreeuws, Arabisch, Turks, Italiaans, het Heëlesj, Venloos, Walchers en het Westerkwartiers. Bij elke tourdag zijn er ook voordrachten van dichters die in het verleden op De Nacht van de Poëzie stonden, zoals Vrouwkje Tuinman, Anne Vegter, Ted van Lieshout, Ingmar Heytze en Lévi Weemoedt.

Muzikale en theatrale entr’actes worden verzorgd door onder meer Broeder Dieleman, Meindert Talma, Pete Wu, Esohe Weyden, Kush Band, Robin Scherpen, Gerson Main en Ma’MaQueen. In veel steden zijn buitengewone dichters (mensen met een verstandelijke beperking en niet aangeboren hersenletsel) en ambassadeurs via Special Arts van de partij.

1000 Dichters, de Nacht van de Poëzie on tour is te zien in Utrecht, Haarlem, Almere, Meppel, Zwolle, Harlingen, Groningen, Eindhoven, Arnhem, Maastricht, Middelburg, Antwerpen en Rotterdam. Alle optredens zijn gratis toegankelijk en bovendien online per livestream te volgen via de 1000 Dichters pagina van het Internationaal Literatuur Festival Utrecht (ILFU)

5 september 2023

Europese Literatuurprijs voor Claire-Louise Bennett en vertalers Karina van Santen en Martine Vosmaer

De Europese Literatuurprijs (ELP), een bekroning voor de beste hedendaagse roman die het voorgaande jaar in Nederlandse vertaling is verschenen, is toegekend aan de in Ierland wonende Claire-Louise Bennett voor haar roman Kassa 19 (Checkout 19). Haar Nederlandse vertalers Karina van Santen en Martine Vosmaer delen in de eer en het prijzengeld. Dit vertalersduo is daarmee voor de tweede keer winnaar van de ELP, na de bekroning van de roman Lente van Ali Smith in 2020.
 
Kassa 19 is een roman over het ontstaan van een schrijverschap van een meisje dat haar levendige verbeelding en haar leeservaringen omzet in verhalen. De jury van de ELP typeert  Kassa 19 als ‘een ode aan lezen en aan de literatuur, aan de bevrijdende kracht ervan. In een tijd waarin bijna niets, en zeker literatuur niet, kan ontsnappen aan ‘marktwerking’ (en daardoor aan marginalisering) leest Kassa 19 als een vurig pleidooi vóór literatuur, vóór (persoonlijke) bevrijding en emancipatie middels lezen en schrijven.’
 
Kassa 19 is de tweede roman van Bennett, haar debuut Pond, verscheen onlangs ook in vertaling bij uitgeverij Koppernik. Lees op hun site meer over beide boek en een fragment uit de romans.
 
Naast Kassa 19 waren ook Dunkelblum zwijgt van Eva Menasse, Oorlog en oorlog van László Krasznahorkai en Kijk ons dansen van Leïla Slimani genomineerd. De Europese Literatuurprijs wordt op 4 november uitgereikt tijdens het festival Crossing Border in Den Haag.

4 september 2023

Expositie Foto’s uit Sunny Home

Maarten Biesheuvel schreef in 1983 het beroemde verhaal ‘Reis door mijn kamer’. Daarin schrijft hij: “Ik zal u door mijn kamer laten reizen tot het u duizelt! Ik zal u mijn kamer beschrijven precies zoals hij is, opdat mensen over duizend jaar weten hoe een kamer anno 1983 in Leiden, Nederland, eruitzag.”
 
Dit verhaal was de aanleiding voor de foto’s die Patricia Nauta maakte van de auteur en zijn leven in zijn huis Sunny Home. Nauta ontmoette hem in 2012 en bezocht hem sindsdien regelmatig. De foto’s zijn vanaf 6 september tot en met 6 januari te zien in de Hooglandse Kamer in Leiden, in de dubbeltentoonstelling ‘Overleven’ met werk van Nauta en Olivier Hartingsveldt. Nauta kreeg voor deze serie de tweede prijs in de categorie Kunst en Cultuur van De Zilveren Camera. Bij de tentoonstelling verschijnt het boek Foto’s uit Sunny Home.

4 september 2023

Forugh Karimi wint Hebban Debuutprijs

Foto: Julie Hrudová

De moeders van Mahipar van Forugh Karimi (verschenen bij Meridiaan Uitgevers), is gisteravond bekroond met de Hebban Debuutprijs 2023. Dit gebeurde tijdens het Debutantenbal in Sociëteit De Kring in Amsterdam. Forugh Karimi kreeg de prijs en een cheque van 2500 euro uit handen van Maarten Kooijman (links op de foto), directeur van hoofdsponsor leesbrillenmerk Looplabb. De jury, voorgezeten door Marjolein Hordijk van Bibliotheek Nijmegen (rechts), typeert dit debuut als volgt: ‘een schrijnend en genuanceerd beeld van de eenzaamheid en machteloosheid van vluchtelingen. Karimi verdient een groot lezerspubliek, zij prikkelt de lezer met een wrang, maar liefdevol familieverhaal.’

8 augustus 2023

TikTok start boekenclub in Nederland

Er is inmiddels al veel over gezegd en geschreven: het medium TikTok genereert veel aandacht voor boeken bij met name jonge lezers/lezeressen. Van januari tot half juli werden er meer dan 60.000 video;s met de hashtag #BookTok geplaatst door Nederlandse gebruikers, die bij elkaar meer dan 460 miljoen weergaven genereerden. Dat is een toename van 25 procent ten opzichte van deze periode vorig jaar.

Een volgende stap voor TikTok in Nederland is de start van een eigen boekenclub. Op 24 augustus is de eerste bespreking tijdens een livestream die voor iedere belangstellende te volgen is. Die bijeenkomst is gewijd aan de titel Museumnacht van Chinouk Thijssen, verschenen bij Clavis.

Drie ‘TikTokkers’ met een groot aantal volgers (Melissa, Daniella en Paula) fungeren als ‘host’ en bespreken om de beurt maandelijks een titel, na eerst twee boeken te hebben voorgesteld waarover de volgers dan kunnen stemmen. De hosts maken over het gekozen boek een aantal video’s, voorafgaand aan de bespreking. De boekenclub is op TikTok te vinden via #BookClub.

Uiteraard wil TikTok zelf ook profiteren van de aandacht voor boeken die het genereert. Moederbedrijf ByteDance werkt aan de oprichting van een Engelstalige uitgeverij: 8th Note Press, die zich volgens berichtgeving in The New York Times focust op digital only e-boeken. De uitgeverij zou vooral auteurs acquireren die tot nu toe in eigen beheer uitgeven, maar ‘verleid’ worden door de mogelijkheden voor marketing en pr die het bedrijf biedt.

29 juli 2023

Martin Walser overleden

Op 96-jarige leeftijd overleed gisteren de Duitse auteur Martin Walser. Hij werd op 24 maart 1927 geboren in Wasserburg am Bodensee. Zijn studie aan de universiteit van Tübingen rondde hij af met een proefschrift over Franz Kafka.

Een kort verhaal van Walser werd al in 1955 onderscheiden met de prijs van de beroemde Gruppe ’47. Zijn eerste roman, Ehen in Philippsburg, verscheen in 1957 en werd in 1960 vertaald. In 1960 volgde Halbzeit, de eerste van drie grote romans rond Anselm Kristlein die zich ook in Das Einhorn (1966) en Der Sturz (1973) aanpast aan hetgeen de welvaartsmaatschappij eist.

Walsers hoofdpersonen worstelen vaak met die maatschappij. Ze kampen met problemen als werkloosheid, vastgelopen carrières, stress en de uitwerking van die zaken op huwelijks- en gezinsleven. Ze hebben door hard te werken een zekere positie weten te bereiken, maar zien geen perspectief meer voor veranderingen. Ze worden op de huid gezeten door een chef of door een jongere collega voorbijgestreefd en van hun plaats verdrongen. Het zijn twijfelaars,zonder initiatief, die slechts in innerlijke monologen het conflict aangaan en zichzelf daarin van het feit overtuigen dat ze beschamende situaties glansrijk hebben doorstaan.

Wie de korte inhoudsomschrijving leest op de Nederlandse Wikipedia-pagina over Walser ziet die thematiek terugkeren bij titels als Jenseits der Liebe (1976), het tweeluik Ein fliehendes Pferd (1978) en Brandung (1985), Seelenarbeit (1979) en Das Schwanenhaus (1980). Het naoorlogse Duitsland en de tweedeling daarin staan centraal in de novelle Dorle und Wolf (1987) en de roman Die Verteidigung der Kindheit (1991).

Tot op hoge leeftijd publiceerde Walser regelmatig nieuw werk in diverse genres. Voor zijn oeuvre kreeg hij tientallen literaire prijzen, waaronder in 1998 de Friedenspreis des deutschen Buchhandels en in 2015 de Internationaler Friedrich-Nietzsche-Preis. De meest recente Nederlandse vertalingen van zijn werk verschenen tussen 1999 en 2010 bij uitgeverij De Geus.

Martin Walser in 2010. Foto Elke Wetzig/CC-BY-SA

27 juli 2023

Ontmoetingsdag literaire genootschappen in Antwerpen

Tientallen stichtingen en verenigingen spannen zich in om het werk van en de aandacht voor schrijvers levend te houden. Maar het vraagt wel steeds meer creativiteit en inspanning om te overleven. Deze genootschappen staan vaak voor dezelfde problemen, zoals het vergroten van de naamsbekendheid en het bereiken van nieuwe generaties lezers. In Boekenpost 183 (januari/februari van dit jaar) stond al een groot artikel over dit onderwerp.

Op initiatief van Mari de Kort, bestuurslid van het Louis Paul Boon Genootschap, is er op 27 oktober een ontmoetingsdag voor literaire genootschappen. Meer dan veertig organisaties zijn aanwezig op deze dag in het Letterenhuis. Onder de noemer ‘Onze Klassieken leven’ gaan zij met elkaar op zoek naar nieuwe vormen van samenwerking en ideeën voor het vergroten van hun ledenaantal.

Tijdens deze dag wordt de roman Het genootschap van Wim Huijser gepresenteerd, waarin Maarten Koning, het alter ego van J.J. Voskuil, het verzoek krijgt om het erelidmaatschap van het Voskuil Genootschap te aanvaarden. Wat in vriendschap lijkt te zijn ontsproten, krijgt al gauw te lijden onder naijver en verraad.

Burgemeester Bart De Wever van Antwerpen opent de dag. Een overzicht van het programma is te vinden op de website Neerlandistiek. Aanmelden kan tot en met 31 juli via het mailadres mhdekort@yahoo.de.

15 juli 2023

Marga Minco overleden

Op maandag 10 juli is Marga Minco op 103-jarige leeftijd overleden, zo werd gisteren (14 juli) bekendgemaakt nadat de uitvaart in besloten kring had plaatsgevonden. De overlijdensadvertentie die verscheen, illustreerde nog eens het grote drama in haar leven: naast haar twee dochters stonden er haar in de concentratiekampen omgekomen ouders, broer, zus, zwager en schoonzus in vermeld, met hun geboorte- en sterfdata. De schrijfster zal in ’t Ginneken, haar geboorteplaats en nu deel van Breda, worden geëerd met een lichtkunstwerk van Tamar Frank op een naar haar vernoemd plein.


Een fluisterende kroniek
‘Ik had altijd gedacht dat er met ons niets zou gebeuren. Ik kon me dan ook eerst niet voorstellen dat het waar was. Toen die morgen het telegram uit Amsterdam kwam, was mijn eerste gedachte: iemand moet zich vergist hebben. Maar dat was niet zo.’
Zo begint het zesde hoofdstuk van Minco’s wereldberoemd geworden debuut Het bittere kruid (1957), dat de titel ‘Het gebeurde’ heeft. De dreiging die je als lezer al vijf hoofdstukken voelt, wordt dan concreet: bij een van de eerste razzia’s in Amsterdam zijn de zus en zwager van de ik-figuur opgepakt. Die ik-figuur mag in dit geval wel op een lijn gesteld worden met de auteur, die als enige van haar familie de jodenvervolging overleefde. Het betekent overigens niet dat alles in het boek letterlijk zo gebeurd is: Minco publiceerde haar ‘kleine kroniek’ pas twaalf jaar na de oorlog, nadat ze een vorm en stijl had gevonden om haar herinneringen gestalte te geven.
‘Marga Minco bewijst weer eens, voor wie het nog niet weten mocht, dat kleine woorden groot kunnen zijn.’ Zo besloot de destijds bekende criticus J. Greshoff in 1957 zijn bespreking van Het bittere kruid in de krant Het Vaderland. En de recensent van de Nieuwe Rotterdamsche Courant sprak van een ‘over het verdriet alleen maar fluisterende kroniek’.

Marga Minco bij de uitreiking van de Vijverbergprijs op 1 december 1958 in gezelschap van onder anderen Victor E. van Vriesland en burgemeester Kolfschoten van Den Haag.
Foto Joop van Bilsen. Nationaal Archief/Anefo.

‘Het is mijn thema’
‘Ik kom altijd weer op die periode ‘40-’45 terug, ik wil het vaak niet, maar die jaren hebben mij het hevigst aangegrepen.’

Marga Minco werd op 31 maart 1920 geboren. Haar ouders gaven haar de voornaam Sara, maar ze werd vaak Selma genoemd. De naam Marga was een van haar schuilnamen toen ze in de Tweede Wereldoorlog moest onderduiken en die voornaam is ze als schrijfster blijven gebruiken. Begin 1938 ging Minco werken bij de Bredasche Courant, maar kort na het begin van de oorlog werd ze ontslagen, omdat ze joods was. Ze had toen al de journalist en schrijver Bert Voeten leren kennen, met wie ze in 1944 in Amsterdam ging wonen. Ze kregen samen twee dochters.
Begin jaren vijftig schreef Minco verhalen voor onder andere Het Parool en het satirisch tijdschrift Mandril. In 1955 begon ze aan wat uiteindelijk Het bittere kruid zou worden, nog steeds haar meest succesvolle boek. Ze kreeg er de Vijverbergprijs 1958 voor.
Bekende titels van latere boeken zijn de roman Een leeg huis (1966), de novellen De val (1983) en De glazen brug (in 1986 verschenen als Boekenweekgeschenk) en de roman Nagelaten dagen (1997). In 2015 verscheen een keuze uit haar werk onder de titel Na de sterren, waarin ook de verhalen voor kinderen vertegenwoordigd waren die ze schreef in de jaren zestig en waarin het haar wel lukte om weg te blijven bij de oorlog.


Invoelbaar en voorstelbaar
Op 11 december 2018 kreeg Minco voor haar hele oeuvre de P.C. Hooft-prijs 2019 toegekend. De jury stelde in haar verantwoording dat Marga Minco door Het bittere kruid de Nederlandse stem is geworden in de Europese oorlogsliteratuur. De jury oordeelt ook: ‘De romans en verhalen van Marga Minco geven vorm aan existentiële ervaringen als angst, schuldgevoel, eenzaamheid en een diep maar nauwelijks te verwoorden verlangen naar geborgenheid. Zonder te psychologiseren, zonder pathetiek of pretentie, maakt zij een ondoorgrondelijke werkelijkheid invoelbaar en voorstelbaar.’
Vanwege Minco’s hoge leeftijd vond er geen openbare uitreiking van de prijs plaats, maar kreeg ze deze thuis, in besloten kring, op 18 januari 2019. Zes weken later, op 1 maart, verscheen in NRC Handelsblad nog een (schriftelijk afgenomen) interview dat ze naar aanleiding van de prijs had toegestaan. Op de vraag wat ze ervan vond dat ze de P.C. Hooft-prijs had gekregen, antwoordde de schrijfster: ‘Heel vanzelfsprekend. Ik zit zo lang in het vak, dan mag ik wel eens geprezen worden.’